105 χρόνια από τη Γενοκτονία των Ποντίων (19 Μάη 1919 – 2024).

Συμπληρώθηκαν 105 χρόνια από τη Γενοκτονία του Πόντου. Μπορεί μια τέτοια επέτειος να περιοριστεί σε μια «άχρωμη», οστεωμένη, μουσειακού χαρακτήρα τυπική εκδήλωση μνήμης; Κι όμως, στα χρόνια που μεσολάβησαν από τη σφαγή και προσφυγοποίηση εκατοντάδων χιλιάδων Ποντίων, καταβλήθηκαν μεγάλες προσπάθειες, ώστε τα γεγονότα της εποχής να απογυμνωθούν από την ουσία τους, να συγκαλυφθούν τα πραγματικά τους αίτια και οι διδαχές της Ιστορίας να μη γίνουν κτήμα των Ποντίων, αλλά και γενικότερα του ελληνικού λαού.

Σαν σήμερα, ο Κεμάλ Ατατούρκ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα, σηματοδοτώντας την αρχή της δεύτερης και πιο σκληρής φάσης της γενοκτονίας των Ποντίων.

Η προμελετημένη, μεθοδική και φρικαλέα εξόντωση των Ποντίων από τους Τούρκους θεωρείται μια από τις πρώτες σύγχρονες γενοκτονίες. Οι Πόντιοι, αρχαία ελληνική κοινότητα που ζούσε στα παράλια του Εύξεινου Πόντου για αιώνες, υπέστησαν ανείπωτα δεινά μέσω εκτοπίσεων, βασανιστηρίων, καταναγκαστικής εργασίας και μαζικών εκτελέσεων.

Οι στρατιωτικές εκστρατείες συνοδεύονταν από ωμή βία, προκαλώντας ανείπωτη φρίκη και καταστροφές.

Οι άνδρες, ηλικίας 16 έως 60 ετών, στρατολογήθηκαν βίαια στα διαβόητα Τάγματα Εργασίας, όπου οι συνθήκες ήταν απάνθρωπες και οι περισσότεροι δεν επιβίωναν. Οι γυναίκες, τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι εξορίστηκαν σε απομακρυσμένες περιοχές, υποφέροντας από πείνα, αρρώστιες, κακουχίες και θάνατο.

Η πολιτική εθνοκάθαρσης των Νοετούρκων, που ήθελαν μια Τουρκία «καθαρή», κατοικημένη μόνο από Τούρκους, στοίχισε τη ζωή σε 353.000 Ποντίους. Πρόκειται για ένα γενικό ξεριζωμό των αλλοφύλων και των αλλοδόξων από τους φανατικούς Νεότουρκους, για μια γενοκτονική πολιτική εναντίον των Ελληνοποντίων, των Αρμενίων και των Ασσυρίων, που καλύφθηκε από τον φερετζέ του απελευθερωτικού πολέμου των Τούρκων εναντίον των Δυτικών…

Οι μαρτυρίες των επιζώντων καταγράφουν εικόνες φρίκης: οικογένειες ξεκληρίζονται, χωριά καίγονται ολόκλκηρα και ανήμποροι άνθρωποι να αφήνονται στην τύχη τους.

Η διεθνής βιβλιογραφία και τα κρατικά αρχεία πολλών χωρών γεμίζουν από μαρτυρίες για αυτό το ειδεχθές έγκλημα, το οποίο συντελέστηκε παράλληλα με τις γενοκτονίες των Αρμενίων και των Ασσυρίων. Μάλιστα, κάποιοι από εμάς, ίσως έχουμε προλάβει και ιστορίες των γιαγιάδων μας.

«Πετούσαν τα μωρά στους τοίχους»
Απόσπασμα από επιστολή που απέστειλαν σε Ευρωπαίους και Αμερικανούς διανοουμένους διανοούμενοι όπως οι Καζαντζάκης, Νιρβάνας, Δροσίνης, Γρυπάρης, Σικελιανός, Ξενόπουλος, Σβορώνος:

«Οι Τούρκοι εφόνευσαν όλους ανεξαιρέτως τους κατοίκους της πόλεως Mερζιφούντος, αφού την ελεηλάτησαν και την επυρπόλησαν. Τους προσπαθήσαντας να διασωθούν ετυφέκισαν και εθανάτωσαν καταλαβόντες τας διόδους. Mετετόπισαν όλον τον άρρενα πληθυσμόν των πόλεων Τριπόλεως, Κερασούντος, Ορδούς, Οινόης, Αμισού και Πάφρας και καθ’ οδόν κατέσφαξαν τους πλείστους εξ αυτών. Έκλεισαν εντός του ναού του χωρίου Έλεζλη εν Σουλού-Τερέ 535 Έλληνας και τους κατέσφαξαν διασωθέντων μόνον τεσσάρων. Πρώτους έσφαξαν 7 ιερείς διά πελέκεως προ της θύρας του ναού. Απηγχόνισαν εν Αμασεία 168 προκρίτους Αμισού και Πάφρας. Εβίασαν όλας ανεξαιρέτως τας γυναίκας, τας παρθένους και τα παιδία των άνω πόλεων, τας ωραιοτέρας δε παρθένους και νέους έκλεισαν εις τα χαρέμια. Πλείστα βρέφη εφόνευσαν, σφενδονίζοντες αυτά κατά των τοίχων».

Η θυσία των μωρών της Σάντα
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της φρικαλεότητας που έζησαν οι Πόντιοι αποτελεί η σφαγή – θυσία των νηπίων της Σάντας. Η Σάντα ήταν ένα σύμπλεγμα επτά ορεινών χωριών, στα οποία οι κάτοικοι, από το 1918, προκειμένου να προστατευτούν από τη μανία των Τούρκων που έκαιγαν ζωντανούς εκατοντάδες γυναικόπαιδα, προχώρησαν στην οργάνωση ισχυρού αντάρτικου σώματος, υπό τη διοίκηση του οπλαρχηγού Ευκλείδη Κουρτίδη.

Στις 21 Σεπτεμβρίου 1921 στα βουνά της Σάντας δόθηκε σφοδρή μάχη, μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων. Το βαθύ σκοτάδι δίνει την ευκαιρία στα γυναικόπαιδα και τους αντάρτες να κρυφτούν σε μια βαθιά σπηλιά.

Ωστόσο τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα αφού δεν υπήρχαν επαρκή πυρομαχικά και κινδύνευαν να εγκλωβιστούν και σφιαγιαστούν από τους Τούρκους. Τελικά αποφασίζουν να διαφύγουν τη νύχτα, στο σκοτάδι.

Ωστόσο υπήρχε ένα πρόβλημα: Τα βρέφη που είχαν μαζί τους θα μπορούσαν να τους προδώσουν με το ξαφνικό κλάμα τους με αποτέλεσμα να σκοτωθούν όλοι.

Ήταν η πλέον μοιραία στιγμή. Απελπισμένες οι μάνες υπακούν στους αντάρτες και τους παραδίνουν τα βρέφη τους για να τα σφάξουν, μην μπορώντας ούτε να τα κλάψουν γιατί θα ακούγονταν. Επτά βρέφη θυσιάστηκαν, προκειμένου να διαφύγουν και να διασωθούν τελικά 300 Έλληνες της Σάντας.

Όταν ξημέρωσε και οι Τούρκοι ξεκίνησαν την επιχείρηση εναντίον των ανταρτών, αντίκρισαν τα επτά βρέφη σφαγμένα και τρομοκρατήθηκαν. Λέγεται πως ο ίδιος ο επικεφαλής μέραρχος έδωσε διαταγή για οπισθοχώρηση λέγοντας πως: «Άνθρωποι που σκότωσαν τα παιδιά τους είναι αδύνατον να πιαστούν και άρα είναι περιττό να μείνουμε άλλο εδώ».

Ημέρας Μνήμης
Κατόπιν εισήγησης του τότε πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου, η Βουλή των Ελλήνων αναγνώρισε τη Γενοκτονία των Ποντίων το 1994 και ψήφισε την ανακήρυξη της 19ης Μαΐου ως «Ημέρας Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο Μικρασιατικό Πόντο», κάτι που αποτελεί ένα μικρό βήμα δικαίωσης για τον ποντιακό ελληνισμό.

Σήμερα, 105 χρόνια μετά, η μεγαλύτερη τιμή για τη Μνήμη, την Ιστορία του ποντιακού λαού είναι ο αγώνας για να μη ζήσει ποτέ ξανά κανείς λαός όσα έζησε ο ίδιος.

Διαβάστε και παλιότερα άρθρα μας για αυτήν την ημέρα μνήμης κάνοντας κλικ εδώ για το 2023, για το 2022, για το 2021 και για το 2018.