6 Μαρτίου, παγκόσμια ημέρα αφιερωμένη στον σχολικό εκφοβισμό

Το πρόβλημα της σχολικής βίας και του εκφοβισμού παρατηρείται όλο και περισσότερο στις σύγχρονες κοινωνίες με σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού και του εφήβου αλλά και στη διαδικασία της μάθησης .Φέτος θα αναφερθούμε στον Κυβερνοεκφοβισμό ή ηλεκτρονικό εκφοβισμό (Cyperbullying).

 Μελετώντας τις σχετικές έρευνες που αφορούν τον  Κυβερνοεκφοβισμό (cyperbulling), παρατηρούμε ότι θεωρείται από τους ερευνητές ως μια εκδοχή του Σχολικού εκφοβισμού  που έχει να κάνει (Robert Slonje & Peter Smith,2008) με επιθετική, σκόπιμη πράξη ή συμπεριφορά που προκαλείται από άτομο ή ομάδα επανειλημμένα και προοδευτικά εναντίον κάποιου που δεν μπορεί να προστατέψει τον εαυτό του. Ο κυβερνοεκφοβισμός  (KE)ορίζεται ως μια «επιθετική, σκόπιμη πράξη η οποία διεξάγεται επανειλημμένα και σε βάθος χρόνου από μια ομάδα ατόμων, ή ένα μόνο άτομο, με τη χρήση ηλεκτρονικών μορφών επικοινωνίας, εναντίον ενός θύματος το οποίο δεν μπορεί να υπερασπιστεί εύκολα τον εαυτό του». O κυβερνοεκφοβισμός (ΚΕ) εντάσσεται στις συμπεριφορές προληπτικής επιθετικότητας και αποτελεί φαινόμενο εφάμιλλο του σχολικού εκφοβισμού, καθώς χαρακτηρίζεται από πρόθεση πρόκλησης βλάβης στο θύμα, επανάληψη της επιθετικής πράξης, η οποία είναι απρόκλητη, καθώς και από αντιληπτή ασυμμετρία ισχύος μεταξύ των συμμετεχόντων . Ο ΚΕ διεξάγεται κυρίως με τη χρήση του διαδικτύου και των κινητών τηλεφώνων, ενώ μπορεί να λάβει άμεση και έμμεση μορφή .Παράδειγμα άμεσου ΚΕ αποτελεί η αποστολή ιών στο λογαριασμό του θύματος, καθώς και η λεκτική επίθεση, ενώ έμμεσο ΚΕ αποτελεί η προσβολή της κοινωνικής εικόνας του θύματος με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων (π.χ. διάδοση φημών με τη χρήση ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης). Η τάση αυτή μπορεί να αποδοθεί σε σημαντικό βαθμό στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του διαδικτύου (π.χ. ανωνυμία, ψευδωνυμία, ασύγχρονη επικοινωνία, εξίσωση κοινωνικής θέσης), τα οποία ενθαρρύνουν το μαθητή να προβεί με ευκολία σε συμπεριφορές τις οποίες δε θα τολμούσε στο φυσικό πλαίσιο (π.χ. αντικοινωνική συμπεριφορά, αποκάλυψη προσωπικών στοιχείων και ζητημάτων, γνωριμία με αγνώστους, προσπέλαση ακατάλληλου υλικού), καθώς στο διαδίκτυο έχει την ψευδαίσθηση ότι η συμπεριφορά του δε θα εντοπιστεί, ή δε θα έχει πραγματικές επιπτώσεις.  

 Οι ερευνητές του φαινομένου  συμφωνούν ότι η ηλικία των 13-15 ετών είναι αυτή που ενδιαφέρει ιδιαίτερα αφού σε αυτήν παρουσιάζονται τα πιο πολλά επεισόδια Κυβερνοεκφοβισμού και ότι τα αγόρια περισσότερο από τα κορίτσια εμπλέκονται σε επεισόδια κυβερνοεκφοβισμού. Σύμφωνα με τους Slonje και Smith (Slonje & Smith,2008)που μελέτησαν παιδιά σχολικής ηλικίας στη Σουηδία η επίδραση του ηλεκτρονικού εκφοβισμού στα σχολεία της κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι μεγαλύτερη απ’ ότι στις μεγαλύτερες τάξεις. Ο αντίχτυπος του κυβερνοεκφοβισμού είναι μεγαλύτερος στην περίπτωση που χρησιμοποιείται εικόνα/βίντεο. Τα θύματα είτε μιλούν για τον εκφοβισμό στους φίλους του είτε το αποκρύπτουν οπότε οι ενήλικες μπορεί να μην γνωρίζουν για την παρενόχληση. Ακόμη ο κυβερνοεκφοβισμός συμβαίνει σε μεγαλύτερο βαθμό εκτός σχολείου παρά εντός.

 Από το άρθρο Cyberbullying: Predicting Victimisation and Perpetration που αναφέρεται σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2009 σε Βέλγους μαθητές, μαθαίνουμε ότι ο σημαντικότερος δείκτης θυματοποίησης είναι η προηγούμενη εμπλοκή  του δράστη  σε κυβερνοεκφοβισμό ως θύτη. Ακόμη, μεγάλη σημασία έχει η δημοσιοποίηση προσωπικών στοιχείων στο διαδίκτυο. Τα άτομα που δημοσιεύουν προσωπικά τους στοιχεία στο διαδίκτυο είναι πιθανότερο να υποστούν κυβερνοεκφοβισμό.

 Θεωρούμε ότι η μελέτη του ΚΕ είναι πολύ σημαντική καθώς τα φαινόμενα που τον αφορούν θα αυξηθούν ακολουθώντας την αύξηση της χρήσης της τεχνολογίας στα επόμενα χρόνια κι επομένως τόσο οι μαθητές  όσο και οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς των παιδιών πρέπει να βρισκόμαστε σε εγρήγορση .

Τι προτείνουμε:

• Οι γονείς, ακούτε με προσοχή αυτά που σας λένε τα παιδιά σας, παρέχετε στο παιδί σας υποστήριξη και ασφάλεια, συζητήστε μαζί τουςγια τις επαφές τους στο διαδίκτυο και προσπαθήστε να συνεργάζεσθε στενά με το Σχολείο.
• Οι εκπαιδευτικοί, μιλήστε στο παιδί που εκφοβίζεται και ακούστε με προσοχή και σοβαρότητα αυτά που έχει να σας πει.  Ιδιαίτερα οι εκππαιδευτικοί που ασχολούνται με την Πληροφορική , μαθαίνετε στα παιδιά να αποφεύγουν τις κακοτοπιές του διαδικτύου, να μην δημοσιοποιούν προσωπικά τους στοιχεία και σε ποιούς φορείς μπορούν να απευθύνονται, όταν κάτι δεν πάει καλά. Συνεργαστείτε με τους συναδέλφους σας, τον Διευθυντή και τα μέλη ΟΔΠ.
• Δεν ξεχνάμε ότι και Θύτης και Θύμα είναι παιδιά και πολλές φορές, τόσο το Θύμα όσο και ο Θύτης χρειάζονται την προσοχή και την παρέμβασή μας. Συχνά ο Θύτης είναι Θύμα σε διαφορετικό περιβάλλον π.χ θύτης στο σχολείο και θύμα κακοποίησης στο σπίτι….
• Οι μαθητές, ενημερώστε κάποιον ενήλικο, καθηγητή ή γονέα, για συμπεριφορές συμμαθητών σας που σας προβληματίζουν.
• Να είστε προσεκτικοί στη χρήση του διαδικτύου καθώς και στη δημοσίευση προσωπικών δεδομένων δικών σας και των συμμαθητών σας.
• να ακολουθείτε τις οδηγίες των καθηγητών Πληροφορικής για την άσφαλή περιήγηση στο διαδίκτυο