24 Ιανουαρίου 2025, Παγκόσμια Ημέρα Εκπαίδευσης

Ως Διεθνής Ημέρα για την Εκπαίδευση υιοθετήθηκε η 24η Ιανουαρίου κάθε έτους από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στις 03 Δεκεμβρίου 2018, με σκοπό την ανάδειξη της συμβολής της εκπαίδευσης στην ειρήνη και την ανάπτυξη.

Σε αυτόν τον εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας για την Εκπαίδευση, η UNESCO καλεί τις κυβερνήσεις των μελών της και όλους τους εταίρους της να θέσουν την ποιοτική εκπαίδευση ως κύρια προτεραιότητα παγκοσμίως

Μήνυμα Αντόνιο Γκουτέρες, Γενικού Γραμματέα ΟΗΕ.

”Η εκπαίδευση αποτελεί βασικό ανθρώπινο δικαίωμα και ουσιαστικό δομικό στοιχείο για κάθε άτομο ώστε να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές του και για τις κοινωνίες και τις οικονομίες να αναπτυχθούν και να ακμάσουν.
Οι σημερινές ταχείες τεχνολογικές ανακαλύψεις – όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη – δημιουργούν τεράστιες υποσχέσεις για την υποστήριξη μαθητών όλων των ηλικιών και  σε όλες τις μαθησιακές τους διαδρομές.
Αλλά οι τεράστιες ανταμοιβές συνδυάζονται με μερικούς τρομακτικούς κινδύνους. Καθώς τα συστήματα που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη γίνονται πιο ισχυρά, η ανθρώπινη πρόθεση και οι επιπτώσεις των μηχανών μπορούν εύκολα να μην ευθυγραμμιστούν.
Η φετινή Διεθνής Ημέρα Εκπαίδευσης μας υπενθυμίζει ότι η απελευθέρωση των δυνατοτήτων της Τεχνητής Νοημοσύνης εξαρτάται επίσης από τη διατήρηση της ανθρώπινης παρέμβασης – και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων – στο επίκεντρο αυτής της ταχέως εξελισσόμενης τεχνολογίας.
Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η τεχνητή νοημοσύνη υποστηρίζει τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς μέσω της πρόσβασης σε πληροφορίες και προγράμματα σπουδών αιχμής και άλλα εργαλεία μάθησης.
Πρέπει να εργαστούμε για να εγγυηθούμε ότι όλοι οι χρήστες έχουν τα εργαλεία και τις γνώσεις που απαιτούνται για να χρησιμοποιήσουν αυτήν την τεχνολογία έξυπνα, με ασφάλεια και με ηθική – μεταξύ άλλων μέσω των πλαισίων ικανοτήτων της UNESCO για την υποστήριξη των μαθητών και των εκπαιδευτικών καθώς ενσωματώνουν την Τεχνητή Νοημοσύνη στη μάθησή τους.
Το πρόσφατα υιοθετημένο Παγκόσμιο Ψηφιακό Σύμφωνο περιλαμβάνει περαιτέρω κρίσιμα βήματα για να διασφαλιστεί ότι η ανθρωπότητα διατηρεί τον έλεγχο της ανάπτυξης και της διακυβέρνησης της Τεχνητής Νοημοσύνης, και όχι το αντίστροφο.
Η τεχνητή νοημοσύνη δεν πρέπει ποτέ να αντικαταστήσει τα βασικά ανθρώπινα στοιχεία της μάθησης.
Αυτή τη σημαντική ημέρα, ας δεσμευτούμε να κρατήσουμε την ανθρωπότητα στο επίκεντρο των εκπαιδευτικών συστημάτων, παντού.”

Αφιερωμένη η φετινή παγκόσμια μέρα εκπαίδευσης στην χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στην εκπαίδευση, ας δούμε, τι έχει γίνει μέχρι σήμερα και γιατί είναι ένα εργαλείο που χρειάζεται αρκετή προσοχή.

Με την οριζόντια εντολή της για την εκπαίδευση, τις επιστήμες, τον πολιτισμό και την πληροφόρηση, η UNESCO επιλαμβάνεται των προκλήσεων που θέτει η τεχνητή νοημοσύνη εδώ και περίπου δέκα χρόνια. Τον Νοέμβριο του 2021, τα κράτη-μέλη της UNESCO υιοθέτησαν το πρώτο παγκόσμιο πλαίσιο καθορισμού προτύπων δεοντολογίας για τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης.

Στον τομέα της εκπαίδευσης, η UNESCO δημοσίευσε την πρώτη καθοδήγηση για την παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη στην εκπαίδευση και την έρευνα τον Σεπτέμβριο του 2023, καθώς και δύο πλαίσια δεξιοτήτων τεχνητής νοημοσύνης για μαθητές και εκπαιδευτικούς το 2024, με στόχο να επιληφθεί τόσο των δυνατοτήτων όσο και των κινδύνων της τεχνητής νοημοσύνης, ως ένα βήμα προς την ασφαλή, ηθική, συμπεριληπτική και υπεύθυνη χρήση της. Οι συγκεκριμένες δημοσιεύσεις περιλαμβάνουν την πρόταση να καθοριστεί όριο ηλικίας στα 13 έτη για τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στις σχολικές αίθουσες.

Η UNESCO επισημαίνει, ακόμη, ότι οι πόροι που διατίθενται από τις κυβερνήσεις για την τεχνητή νοημοσύνη πρέπει να είναι πρόσθετοι και να μην εκτρέπονται από τους οικονομικούς πόρους που έχουν ήδη δεσμευτεί για την εκπαίδευση, σε μια εποχή που 1 στα 4 δημοτικά σχολεία εξακολουθούν να μην διαθέτουν πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια και το 60% να μην είναι συνδεδεμένα στο διαδίκτυο. Οι βασικές ανάγκες πρέπει να παραμείνουν προτεραιότητα: καλά διοικούμενα και καλά εξοπλισμένα σχολεία, με σωστά καταρτισμένους και καλά αμειβόμενους εκπαιδευτικούς που παρακινούνται από την αποστολή τους.

Δεν ξεχνάμε άλλωστε ότι η εκπαίδευση είναι το ισχυρότερο μέσο που διαθέτουμε για να σπάσουμε τον κύκλο της φτώχειας, να εξαλείψουμε τις ανισότητες μεταξύ των φύλων και να τονώσουμε την οικονομική ανάπτυξη.

Άλλωστε η εκπαίδευση είναι η γέφυρα που μας οδηγεί σε ένα καλύτερο μέλλον, ανοίγοντας πόρτες για ευκαιρίες, γνώση και εξέλιξη. Μας δίνει τη δυνατότητα να ονειρευτούμε, να θέσουμε στόχους και να τους πετύχουμε. Η εκπαίδευση δεν είναι μόνο τα μαθήματα που παρακολουθούμε, αλλά και οι αξίες, οι δεξιότητες και η αυτοπεποίθηση που αποκτούμε στη διαδικασία. Είναι το κλειδί για την ένταξη, τη δημιουργικότητα, την προσωπική ανάπτυξη και τη συνεργασία.

Παρά τις προόδους που έχουν γίνει στον εκπαιδευτικό τομέα παγκοσμίως, διάφορες κοινωνικές, οικονομικές και γεωπολιτικές παράμετροι στερούν το βασικό δικαίωμα της εκπαίδευσης σε μεγάλα ποσοστά του πληθυσμού της γης. Σε πολλές περιοχές, 
κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες, εκατομμύρια παιδιά και ενήλικες δεν έχουν πρόσβαση στη βασική ή ανώτερη εκπαίδευση, παρά την αναγνώριση της τελευταίας ως ουσιαστικό ανθρώπινο δικαίωμα από τη διεθνή κοινότητα. Οι συνθήκες αυτές 
δημιουργούν ένα φαύλο κύκλο φτώχειας και κοινωνικής ανισότητας, καθώς η έλλειψη εκπαίδευσης περιορίζει τις ευκαιρίες για επαγγελματική ανάπτυξη και κοινωνική ένταξη, ενώ ταυτόχρονα, οι συνεχείς συγκρούσεις, η φτώχεια και η έλλειψη υποδομών καθιστούν την πρόσβαση στην εκπαίδευση ακόμα πιο δύσκολη για εκατομμύρια παιδιά που ζουν σε περιοχές πολέμου ή φυσικών καταστροφών.