30 Οκτωβρίου 1944: Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τους Ναζί.

Η 30ή Οκτωβρίου 1944 είναι η μέρα που έφυγε και ο τελευταίος Γερμανός στρατιώτης από την πόλη.

Ποτάμια λαού πανηγύριζαν και αρματωμένοι ελασίτες παρέλαυναν ως απελευθερωτές στους δρόμους της Θεσσαλονίκης. Μια νέα ελπιδοφόρα προοπτική ξανοίγονταν για την πόλη και τους ανθρώπους της. Κι όμως. Η επέτειος αυτή, ενταγμένη στους εμφύλιους ανταγωνισμούς και το ρεβανσιστικό πνεύμα των νικητών, αποσιωπήθηκε για δεκαετίες, σαν να μην έγινε ποτέ απελευθέρωση, σαν να θυμίζει «οικεία κακά» και έπρεπε να σβηστεί από το βιβλίο της ιστορίας της πόλης.

Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τους Ναζί, παρά την έντονη δράση γερμανοεξοπλισμένων ιδιωτικών στρατών, όχι μόνον έγινε αποκλειστικά από τις τοπικές ΕΑΜικές αντιστασιακές δυνάμεις και τον ΕΛΑΣ της Μακεδονίας αλλά και κόντρα στις κεντρικές εντολές να παραδοθεί η εξουσία στους Βρετανούς, όπως επέβαλε η συμφωνία της Καζέρτας. Επιπλέον, ένα σύνολο τοπικών χειρισμών εξασφάλισε και τη διάσωση σημαντικών υποδομών της πόλης και την αποφυγή αναίτιας αιματοχυσίας αλλά και τη μη αναπαραγωγή των Δεκεμβριανών της Αθήνας, συνθήκες που επέτρεψαν την παράταση της εαμικής τοπικής διαχείρισης, πριν κυριαρχήσει το καθεστώς της εθνικοφροσύνης.  

Πολλά τα πολιτικά παιχνίδια πίσω από αυτά τα ιστορικά και μοναδικά γεγονότα. Ο καθένας άλλωστε τα βλέπει μέσα από την δική του οπτική και μέσα από την δική του κοσμοθεωρία.

Σϊγουρα όμως η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης βοήθησε την πόλη να μην εμπλακεί σε άλλες δυσάρεστες ιστορίες όπως τα Δεκεμβριανά που έλαβαν χώρα στην Αθήνα.

Την επόμενη χρονιά, έγιναν προετοιμασίες εορταστικών εκδηλώσεων για την επέτειο της απελευθέρωσης, στις 30 Οκτωβρίου του 1945, ωστόσο κάποια επεσόδια και κυρίως οι έντονες πολιτικές αντιπαραθέσεις, δεν άφησαν χώρο στην πραγματοποιήση της,

Επόμενη προσπάθεια για τον εορτασμό της απελευθέρωσης, θα γίνει 36 χρόνια μετά. (Ναι ολόκληρα τριαντα έξι χρόνια έπρεπε να περάσουν). 

Ο εορτασμός έγινε στις 30 Οκτωβρίου 1980, με εισήγηση του Κωστή Μοσκώφ, τότε δημοτικού σύμβουλου και υπεύθυνου πολιτιστικών του Δήμου, και του προέδρου του δημοτικού συμβουλίου, Θανάση Γιαννούση, που έκανε αποδεκτή ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Μιχάλης Παπαδόπουλος. Από το πρωί η φιλαρμονική του Δήμου έπαιζε εμβατήρια και αντάρτικα τραγούδια στις συνοικίες ενώ στις 12.00 έγινε η έπαρση της σημαίας στο Δημαρχείο (τότε στην οδό Βενιζέλου). Εκατοντάδες επιζώντες αντιστασιακοί της Κατοχής είχαν συγκεντρωθεί στη μικρή πλατεία μπροστά στο Δημαρχείο, κλείνοντας και την οδό Εγνατία, για να ακούσουν έναν σύντομο χαιρετισμό του δημάρχου. Ακολούθησε πανηγυρική συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου Θεσσαλονίκης, παρουσία δημάρχων και άλλων δήμων του πολεοδομικού συγκροτήματος, εκπροσώπων των αντιστασιακών οργανώσεων και φορέων της πόλης, όπου τον πανηγυρικό της ημέρας εκφώνησε ο δήμαρχος Μιχ. Παπαδόπουλος.

Δυστυχώς οι πολιτικές αντιπαραθέσεις θα εμφανιστούν και σε καιρό δημοκρατίας και το 1989 θα καταργηθεί ο εορτασμός της απελευθέρωσης της πόλης.  

Μέχρι το 2016 που αναβίωσε επιτέλους ξανά ένα ιστορικό πρωτίστως γεγονός και ελπίζουμε όλοι μας, να μην τυφλωθούμε πάλι από διάφορες πολιτικές αντιπαραθέσεις και να την ξεχάσουμε ξανά. 

ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ 50/2016 – ΦΕΚ A 81 – 09.05.2016

Καθιέρωση της 30ης Οκτωβρίου ως δημόσιας εορτής τοπικής σημασίας για το Δήμο Θεσσαλονίκης Νομού Θεσσαλονίκης.

Άρθρο 1

Καθιερώνουμε την 30η Οκτωβρίου, επέτειο της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής, ως δημόσια εορτή τοπικής σημασίας για το Δήμο Θεσσαλονίκης Νομού Θεσσαλονίκης.

Άρθρο 2

Οι εκδηλώσεις του εορτασμού, οι οποίες θα γίνονται στο Δήμο Θεσσαλονίκης Νομού Θεσσαλονίκης, περιλαμβάνουν γενικό σημαιοστολισμό σε όλο το Δήμο από την 8η πρωινή μέχρι τη δύση του ηλίου της ημέρας της εορτής και φωταγώγηση του δημοτικού καταστήματος και των λοιπών δημόσιων κτιρίων, από τη δύση του ηλίου της ημέρας της εορτής μέχρι τις πρωινές ώρες της επομένης.

Άρθρο 3

Το πρόγραμμα των εορταστικών εκδηλώσεων καταρτίζεται με απόφαση του Περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας.

Άρθρο 4

Η ισχύς του παρόντος διατάγματος αρχίζει από τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Διαβάστε επίσης το άρθρο μας για την επέτειο της απελευθέρωσης για το 2021

Δείτε επίσης το ντοκυμαντέρ της ΕΡΤ κάνοντας κλικ εδώ