20 Νοεμβρίου 2024, Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού.

Αφιερωμένη στα παιδιά όλου του κόσμου και στα δικαιώματά τους, είναι η 20^η Νοεμβρίου, ημέρα της διακήρυξης και της υπογραφής της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, το 1989.

Με πρωτοβουλία της τότε Πολωνικής κυβέρνησης και της UNICEF, υιοθετήθηκε ομόφωνα από τα Ηνωμένα Έθνη και τέθηκε σε ισχύ ένα χρόνο αργότερα, ο πρώτος παγκόσμιος νομικά δεσμευτικός κώδικας, ο οποίος βασίζεται στην αδιαπραγμάτευτη ανάγκη κάθε ανθρώπινης ύπαρξης, που ανήκει στην ευάλωτη ηλικιακή ομάδα κάτω των 18 ετών, να επιβιώσει και να ενηλικιωθεί, αναπτύσσοντας πλήρως τις δυνατότητές της, ανεξαρτήτως φύλου, εθνικότητας, χρώματος, θρησκείας, ηλικίας, αναπηρίας, καταγωγής και κοινωνικής τάξης. Σκοπός της σύμβασης είναι να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται τα παιδιά, που μετατρέπονται από παθητικούς αποδέκτες φιλανθρωπίας σε ανθρώπινα όντα με ξεχωριστά δικαιώματα.

Οι ιδέες και η παιδαγωγική προσέγγιση του Πολωνοεβραίου Γιάνους Κόρτσακ (Janusz Korczak, 22 Ιουλίου 1878 – 7 Αυγούστου 1942), ο οποίος ήταν παιδίατρος, παιδαγωγός, συγγραφέας, δημοσιογράφος, κοινωνικός ακτιβιστής και αξιωματικός του πολωνικού στρατού αποτέλεσαν το θεμέλιο λίθο της ΔΣΔΠ, του πρώτου δηλαδή διεθνούς συμβατικού κειμένου που αναγνωρίζει το παιδί ως υποκείμενο δικαιωμάτων.

Τα 54 άρθρα της επικυρώθηκαν από 193 κράτη, εκτός από τις ΗΠΑ και τη Σομαλία, καθώς δεν της έχουν δώσει νομική ισχύ, παρόλο που την έχουν υπογράψει, ενώ στην Ελλάδα κυρώθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 1992 με τον Ν.2101/92 και περιλαμβάνει τρεις μεγάλες κατηγορίες δικαιωμάτων:

-Προστασία (από κάθε μορφής κακοποίηση, εκμετάλλευση, διάκριση, ρατσισμό, κ.λπ.)

-Παροχές (δικαίωμα στην εκπαίδευση, την υγεία, την πρόνοια, την ψυχαγωγία, κ.λπ.)

-Συμμετοχή (δικαίωμα στην έκφραση γνώμης, την πληροφόρηση, τον ελεύθερο χρόνο, κ.λπ.).

Υπάρχουν όμως και τα προαιρετικά πρωτόκολλα της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού

Το 2000 η Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε. ενέκρινε δύο προαιρετικά πρωτόκολλα στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού:

• Την προστασία των παιδιών από τη συμμετοχή σε ένοπλες συγκρούσεις (κυρώθηκε από την Ελλάδα 22/10/2003).
• Την προστασία των παιδιών από τη σεξουαλική εκμετάλλευση (κυρώθηκε από την Ελλάδα 22/2/2008).

Το 2011 υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε. ένα τρίτο προαιρετικό πρωτόκολλο για τη διαδικασία επικοινωνιών (Optional Protocol on a Communications Procedure – OPIC), το οποίο επιτρέπει στα παιδιά να αναφέρουν παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους απευθείας στην Επιτροπή Δικαιωμάτων του Παιδιού, η οποία ελέγχει τη συμμόρφωση με τη ΔΣΔΠ. Η Ελλάδα δεν  το έχει κυρώσει ακόμα. 

Σύμφωνα, λοιπόν, με τη Σύμβαση τίθενται στοιχειώδεις αρχές για τα δικαιώματα ειδικής φροντίδας, προστασίας και ευημερίας των παιδιών στα διάφορα στάδια εξέλιξής τους, καθορίζοντας με σαφήνεια πως:

-Το βασικό δικαίωμα τους αποτελεί το να είναι …παιδιά και να καλύπτονται όλες τους οι ανάγκες για τροφή, νερό, σπίτι, γονείς, αγάπη, ευτυχία, ασφάλεια, φροντίδα, υγεία, ειρήνη, ισότητα, παιχνίδι, μόρφωση, δίκαιη μεταχείριση και να ακούγεται η φωνή τους!

-Όλα τα παιδιά έχουν δικαίωμα στη ζωή, την επιβίωση και την ανάπτυξη

-Οι γονείς έχουν τον πιο σημαντικό ρόλο στην ανατροφή τους

-Η οικογένεια έχει την ευθύνη να βοηθά το παιδί να μαθαίνει να ασκεί τα δικαιώματά του και να εξασφαλίζει την προστασία τους

-Οι ενήλικες πρέπει να κάνουν αυτό που είναι καλύτερο για τα παιδιά. Όταν παίρνουν αποφάσεις, πρέπει να σκέφτονται τις συνέπειες που θα έχουν σε εκείνα

-Το κράτος έχει ευθύνη για την εξασφάλιση και την προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών. Πρέπει να βοηθά την οικογένεια να τα προστατεύει και να δημιουργεί ένα περιβάλλον όπου θα μπορούν να μεγαλώσουν και να αναπτυχθούν πλήρως

Οι λεγόμενες ανεπτυγμένες χώρες έχουν να παρουσιάσουν υψηλούς δείκτες βιωσιμότητας και ανάπτυξης σε πάρα πολλούς τομείς και αν θεωρητικά αρκεστούμε σε μια οικονομική ευημερία και ύπαρξη των θεσμών που την επιτρέπουν, μπορούμε να πούμε ότι και για την «τύχη» των παιδιών, τα πράγματα είναι σε εξίσου καλή πορεία. Αν, όμως, «στρέψει» κανείς το βλέμμα προς τον υπόλοιπο κόσμο που δυστυχώς δεν μονοπωλεί το ενδιαφέρον της ανθρωπότητας, θα δει το σκληρό της πρόσωπο. Χώρες που ελλείπονται βασικών συνθηκών υγιούς ζωής και ανθρώπινης επιβίωσης, έχουν φροντίσει ώστε τα παιδιά να μεγαλώνουν με τον πιο σκληρό τρόπο, με ελλείψεις και κακουχίες, με διαρκή αγώνα για την κάλυψη των βασικών αναγκών και που πολλές φορές βρίσκουν ατελέσφορες προσπάθειες. Παιδιά πεινασμένα, άρρωστα και μόνα, χωρίς δυνατότητα ζωής, όπως αξίζει σε όλα τα παιδιά. Αθωότητα, γέλιο και δίψα για ζωή αντικαθίστανται από δίψα για νερό και φαγητό, από κλάματα για τα εμπόδια που διαρκώς συναντούν με τα πρόσωπα όλων να γυρνούν από την άλλη μεριά, παραβλέποντας αυτήν την άσχημη εκδοχή του κόσμου.

Οι δύο αυτές πλευρές του κόσμου ωστόσο, έχουν «συναντηθεί» πάρα πολλές φορές προκαλώντας σύγχυση σε πολλές περιπτώσεις περί του ποια μέτρα είναι αναγκαία για την προστασία των παιδιών. Η έκθεση της Unicef, σχετικά με τις συνθήκες ζωής των παιδιών το έτος 2019, αποδεικνύει ότι από το 1989 ως και σήμερα, έχουν γίνει αρκετές ενέργειες και έχει σημειωθεί πρόοδος, καθώς επισημαίνεται ότι η θνησιμότητα των παιδιών ηλικίας κάτω των πέντε ετών έχει μειωθεί παγκοσμίως κατά περίπου 60%, περισσότερα παιδιά πηγαίνουν δημοτικό σχολείο και τα δικαιώματα των παιδιών έχουν ενταχθεί σε νόμους που έχουν θεσπιστεί σε πολλές χώρες. Παράλληλα, όμως, οι συνθήκες αυτές δεν είναι ισότιμες για άλλους, καθώς παιδιά που ανήκουν σε φτωχές οικογένειες δεν έχουν ούτε τα στοιχειώδη και δεν απολαμβάνουν τα ίδια προνόμια με τα παιδιά του υπόλοιπου πλανήτη. Εντύπωση προκαλεί η κατάσταση που επικρατεί στην Νέα Ζηλανδία. Αποτελεί μια από τις πιο αναπτυγμένες χώρες, ωστόσο βρέθηκε στην δεύτερη χειρότερη θέση της παιδικής παχυσαρκίας και των εφηβικών αυτοκτονιών με 14,9 θανάτους ανά 100.000 ανηλίκους και με ένα στα τρία παιδιά να χαρακτηρίζονται ως παχύσαρκα ή υπέρβαρα. Οι εικόνες αυτές δείχνουν την αποτυχία της χώρας για την παιδική ευημερία και παράλληλα παρατηρούνται σε πάρα πολλές χώρες, με παιδιά που δεν κατέχουν βασικά δικαιώματα όπως είναι η εκπαίδευση, η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, υγιείς συνθήκες διαβίωσης και κυρίως την διασφάλιση της παιδικής τους ηλικίας.

Μια ακόμα έρευνα της UNICEF παρουσιάζει ότι 152 εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο είναι αναγκασμένα να εργάζονται για να συνεισφέρουν στον οικογενειακό προϋπολογισμό. Ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί σε ένα στα δέκα παιδιά παγκοσμίως και στην συντριπτική πλειονότητά τους, τα παιδιά βρίσκονται στην Ασία και την Αφρική. Οι συνθήκες διαβίωσης αυτών των παιδιών είναι δύσκολες ως και επικίνδυνες τις περισσότερες φορές. Σε ποιο βαθμό, λοιπόν, έχουν προστατευθεί τα παιδιά;

Η σημερινή εποχή παραπάνω από ποτέ παρουσιάζει διαρκώς συνθήκες που προκαλούν στενοχώρια σε όσους πραγματικά τις κατανοούν. Πόλεμοι με εικόνες τραυματισμένων παιδιών, μετανάστευση και επικινδυνότητα αυτής με δεκάδες παιδιά μακριά από οικογενειακούς δεσμούς και την θαλπωρή του σπιτιού, παιδιά ορφανά και μόνο μπροστά σε προκλήσεις, αρρώστιες και τον διαρκή φόβο για ένα μέλλον πολύ αβέβαιο. Όσα για πολλούς από εμάς είναι βασικά όπως το νερό, το φαγητό, η οικογένεια, οι φίλοι, η παιδεία, η υγεία και πολλά άλλα, τα οποία συνθέτουν μια τεράστια λίστα, για κάποιους και πολύ περισσότερο για τα παιδιά, είναι προνόμια που στην πλειοψηφία τους δεν κατέχουν. Η Alice Walker καλύπτει με μια φράση της όλη μου την ανησυχία για το εν λόγω ζήτημα. Η πιο σημαντική ερώτηση στον κόσμο είναι: «Γιατί κλαίει το παιδί;» Ας μην θυμόμαστε λοιπόν μόνο σήμερα τα παιδιά, ας τα σκεφτόμαστε και ας παλεύουμε για αυτά καθημερινά!

Διαβάστε και τα προηγούμενα άρθρα μας για την παγκόσμια ημέρα των δικαιωμάτων των παιδιών, κάνοντας κλικ   εδώ (2023) ,  εδώ (2022), εδώ (2021), εδώ (2020), εδώ (2019),