Α΄ ΤΑΞΗ Ν.Γλώσσα

Ενότητα Α: Οι μαθητές Μαρία Παπαδοπούλου και Μάριος Μενεξές του Α2 αποδίδουν με το αλφάβητο της νοηματικής γλώσσας των κωφαλάλων ένα μικρό διάλογο

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟ

Τι είναι παράγραφος και ποια τα δομικά της μέρη (δομή παραγράφου)

Η παράγραφος δεν είναι παρά μια μικρογραφία του κειμένου, το οποίο απλά είναι ένα σύνολο παραγράφων. Όπως το κείμενο έχει πρόλογο, κύριο μέρος και επίλογο, έτσι και η παράγραφος έχει αντίστοιχα τη θεματική περίοδό της, τις λεπτομέρειες/σχόλια και την κατακλείδα της. Άρα, η εκμάθηση των διαδικασιών ανάπτυξης μιας παραγράφου και η εξάσκηση πάνω σε αυτές οδηγεί στην ικανότητα ανάπτυξης ενός ευρύτερου κειμένου. Τα τρία αυτά μέρη μιας παραγράφου συνηθίζουμε να τα αποκαλούμε δομικά στοιχεία ή συστατικά μέρη μιας παραγράφου.

Η θεματική περίοδος της παραγράφου περιέχει την κεντρική ιδέα της, το νοηματικό κέντρο, γύρω από το οποίο θα αναπτυχθούν τα υπόλοιπα στοιχεία της παραγράφου. Τα τελευταία πρέπει να βρίσκονται σε άμεση συνάφεια με τη θεματική περίοδο.

Τι πρέπει να προσέχουμε σε μια παράγραφο:

Σε μια παράγραφο πρέπει να καλύπτεται νοηματικά και λογικά η θεματική της περίοδος. Αυτό επιτυγχάνεται με την ύπαρξη ενός ικανοποιητικού αριθμού στοιχείων στην ανάπτυξή της. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειώσουμε ότι πολύτιμη είναι η τήρηση της αρχής του «μέτρου», καθώς σε καμία περίπτωση το άγχος μας για τη νοηματική κάλυψη της θεματικής περιόδου δε θα πρέπει να μας οδηγήσει σε «υπερφόρτωση» της παραγράφου με στοιχεία.
Στην παράγραφο οι ιδέες και τα νοήματα επιβάλλεται να συνδέονται λογικά μεταξύ τους και να υπάρχει μια στρατηγική στην ανάπτυξή τους για να γίνονται φανερά σε όποιον διαβάζει την παράγραφο. Έτσι, ο αναγνώστης θα είναι σε θέση να παρακολουθήσει και να αντιληφθεί τη συλλογιστική πορεία και τις προθέσεις του συγγραφέα της. Σε αυτή την πορεία ο κάθε συντάκτης παραγράφου οφείλει να αποφεύγει ασάφειες, αοριστολογίες, νοηματικά κενά ή άλματα, ώστε ο αναγνώστης του να μην αιφνιδιάζεται ούτε να προβληματίζεται γι’ αυτά που διαβάζει.
Όπως προαναφέρθηκε, η παράγραφος θα πρέπει να έχει νοηματική αυτοτέλεια και επάρκεια. Αυτό δεν επιτυγχάνεται μόνο με την τάξη και τη σειρά των νοημάτων και των ιδεών που αναφέρονται. Επιβάλλεται η σύνδεσή τους να πραγματοποιείται μέσα από τα κατάλληλα συντακτικά σχήματα και την επιλογή των κατάλληλων λέξεων και φράσεων.

Η λειτουργία των μερών της παραγράφου:

Στη θεματική πρόταση ή περίοδο παρουσιάζουμε το νοηματικό κέντρο κάθε παραγράφου. Η θέση της μέσα στην παράγραφο μπορεί να είναι η οποιαδήποτε. Σε πολλές περιπτώσεις η θεματική περίοδος βρίσκεται στην αρχή της παραγράφου για να δηλώσει σαφώς το θέμα της. Σπανιότερα βρίσκεται στη μέση της παραγράφου, όταν κάποιες σκέψεις οδηγούν σε αυτή, και στη συνέχεια ακολουθεί η επεξήγησή της. Τέλος, υπάρχουν περιπτώσεις που η θεματική περίοδος τοποθετείται στο τέλος της παραγράφου. Τότε, έχουμε ταύτιση της θεματικής περιόδου με την περίοδο κατακλείδα (βλ. παρακάτω).
Τα στοιχεία – σχόλια που αποτελούν την ανάπτυξη της παραγράφου έχουν ως στόχο να καλύψουν νοηματικά τη θεματική περίοδο και θεωρούνται το κύριο μέρος της παραγράφου. Εδώ ο συγγραφέας παρουσιάζει και αναλύει τις ιδέες του, τους προβληματισμούς και τις επισημάνσεις του. Πρόκειται για το μέρος εκείνο της παραγράφου στο οποίο θα πρέπει να εξασφαλιστεί η επάρκεια των στοιχείων, για να στηριχθεί νοηματικά και λογικά η θεματική της περίοδος.
Η ανάγκη να καταλήξουμε σε κάποιο συμπέρασμα μας οδηγεί στην περίοδο κατακλείδα. Η περίοδος αυτή μπορεί να συνοψίζει το νόημα της παραγράφου ή να καταλήγει σε επισήμανση. Σημαντικός, επίσης, ρόλος της συγκεκριμένης περιόδου είναι να προετοιμάζει την ομαλή μετάβαση στην επόμενη παράγραφο. Υπάρχουν

περιπτώσεις που η περίοδος κατακλείδα παραλείπεται ή -όπως προαναφέρθηκε- ταυτίζεται με τη θεματική περίοδο.

Η παράγραφος, λοιπόν, είναι μια αυτοτελής – συνήθως – νοηματική ενότητα με σαφή αποδεικτική διαδικασία . Πρόκειται για μια ολοκληρωμένη δέσμη ιδεών που εμπεριέχει μια θέση – κύρια ιδέα , το περιεχόμενο της οποίας αναπτύσσεται κι αποδεικνύεται με τις υπόλοιπες ιδέες της .

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ Α.ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ

Πρέπει να διαβάζουμε καλά το θέμα της έκθεσης, ώστε η έκθεσή μας να απαντάει σε αυτό που ζητάει το θέμα. Αν μας ζητούν να γράψουμε επιστολή, πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη πού απευθύνεται (σε ανήλικο ή ενήλικο, οικείο ή άγνωστο δημόσιο πρόσωπο) για να χρησιμοποιούμε ανάλογο ύφος (αγαπημένε μου φίλε-με αγάπη ή αξιότιμε κύριε….-με εκτίμηση). Αν μας ζητούν άρθρο θα ξεκινήσουμε, αφού πρώτα δώσουμε έναν τίτλο στο άρθρο μας. Τέλος, αν μας ζητήσουν να γράψουμε ημερολόγιο, γράφουμε σε οικείο ύφος ( Αγαπητό μου ημερολόγιο……. Αρκετά για σήμερα, σε χαιρετώ…)
Ό,τι κείμενο και να μας ζητήσουν, το κείμενό μας είναι στην ουσία Έκθεση και πρέπει να έχει Πρόλογο, Κύριο θέμα και Επίλογο.
Η δομή της έκθεσης πρέπει να στηρίζεται σε καλογραμμένες παραγράφους με Θεματική πρόταση. Λεπτομέρειες και κατακλείδα( όπου χρειάζεται). Οι παράγραφοι πρέπει να ξεχωρίζουν, γι’ αυτό αφήνουμε περιθώριο στ’ αριστερά της σελίδας.
Δεν πρέπει να υπάρχουν ορθογραφικά κι εκφραστικά λάθη.
Δεν πρέπει να υπάρχουν άσχημα γράμματα και μουντζούρες

Αναλυτικότερα…..

Πρόλογος

Είναι το πρώτο μέρος της Έκθεσης, η εισαγωγή της, γι’ αυτό τον προσέχουμε ιδιαίτερα. Συνήθως ξεκινάμε από μια γενικότερη σκέψη που περιλαμβάνει αυτό που θίγει το θέμα μας ή δίνουμε με δικά μας λόγια την ερμηνεία του θέματος (1-2 παραγράφους). Ο πρόλογος καταλήγει πάντα σε μια μεταβατική πρόταση ή περίοδο που τον συνδέει με το κ. θ

Κύριο Θέμα

Είναι το βασικό μέρος της έκθεσης. Εδώ αναπτύσσουμε τις απόψεις μας σε αρκετές παραγράφους. Οι σκέψεις μας πρέπει να έχουν μια σειρά γι’ αυτό καλό θα ήταν να κάνουμε ένα διάγραμμα στο πρόχειρο.

Κάθε φορά που έχουμε να πούμε κάτι διαφορετικό σχηματίζουμε μια νέα παράγραφο. Οι παράγραφοι πρέπει να συνδέονται νοηματικά και λεκτικά μεταξύ τους .Οι πιο συνηθισμένες λέξεις και φράσεις που συνδέουν προτάσεις, περιόδους και παραγράφους είναι οι παρακάτω:

Αλλά, όμως, ενώ , αντίθετα, ακόμα και αν, έστω και αν, ωστόσο, παρ’ όλα αυτά, όχι μόνο αλλά και, σε αντίθετη περίπτωση, απεναντίας
Ή, είτε-είτε
Δηλαδή, για την ακρίβεια , με άλλα λόγια, γι’ αυτό το λόγο
Έτσι, με αυτό τον τρόπο, με τον ίδιο τρόπο, όμοια,
Διότι , επειδή, εφόσον, για το λόγο ότι…
Για το σκοπό αυτό, προκειμένου να
Πράγματι, πραγματικά, βέβαια, και μάλιστα, κυρίως. οπωσδήποτε
Ακόμα, εκτός από αυτό, επιπλέον, επίσης, εξάλλου, παράλληλα με αυτό, σ’αυτήν την περίπτωση. αξίζει ακόμη να σημειωθεί,
Όταν, ενώ, μόλις , ώσπου να, ταυτόχρονα, παράλληλα, στη συνέχεια, έπειτα, μετά από αυτό, προηγουμένως
* Άρα, ώστε, λοιπόν, επομένως, τελικά , τέλος, συμπερασματικά, ολοκληρώνοντας, ανακεφαλαιώνοντας, συνοψίζοντας, με λίγα λόγια, σύμφωνα μα τα παραπάνω, με αποτέλεσμα να…

Επίλογος

Είναι η τελευταία παράγραφος της έκθεσης . Δεν γράφουμε τίποτε καινούριο , απλά βγάζουμε ένα συμπέρασμα από τα προηγούμενα. Συνήθως χρησιμοποιούμε λέξεις – φράσεις που το δείχνουν*.

Θεωρία πατώντας τους υπερσυνδέσμους και Ασκήσεις παρακάτω, με βάση τις Ενότητες του βιβλίου