2 Οκτωβρίου 2024, Διεθνής μέρα Μη Βίας

Η Διεθνής Ημέρα Μη Βίας γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 2 Οκτωβρίου, με αφορμή την ημερομηνία γέννησης του Μαχάτμα Γκάντι (1869- 1949) ο οποίος αποτέλεσε σημαντική μορφή του εθνικού κινήματος για την ανεξαρτησία της Ινδίας από τη Μεγάλη Βρετανία και εμπνευστής της παθητικής αντίστασης και της μη χρήσης βίας.

Η διεθνής μέρα μη βίας καθιερώθηκε στις 15 Ιουνίου 2007 με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ και στόχος της είναι η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για τη μη χρήση βίας.

Η βία είναι κάθε συμπεριφορά που χρησιμοποιείται για να εξαναγκάσει, να κυριαρχήσει ή να απομονώσει, είναι κάθε μορφή εξουσίας που επιβάλλεται στο άτομο για τη διατήρηση του ελέγχου. Είναι ένα διαχρονικό φαινόμενο και μπορεί να πάρει πολλές μορφές: σωματική, ψυχολογική, λεκτική, σεξουαλική, ενδοοικογενειακή, οικονομική κ.α.

Τα στατιστικά στοιχεία για τη χρήση βίας είναι αποκαρδιωτικά. Σε παγκόσμιο επίπεδο, υπολογίζεται ότι 230 εκατομμύρια παιδιά ζουν σήμερα σε χώρες και περιοχές που πλήττονται από ένοπλες συγκρούσεις και σύμφωνα με έκθεση της Unicef, κάθε πέντε λεπτά ένα παιδί πεθαίνει εξαιτίας της βίας.

Ένα στα τρία κορίτσια ηλικίας 15 έως 19 ετών σε όλο τον κόσμο (84 εκατομμύρια) υπήρξαν κάποια στιγμή της ζωή τους θύματα κάποιας μορφής συναισθηματικής, σωματικής ή σεξουαλικής βίας από τους συζύγους ή τους συντρόφους τους.

Αλλά και στην Ελλάδα, τα στοιχεία μιλούν από μόνα τους. Μόνο το 2018, σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής γραμματείας Ισότητας των φύλων, στα Συμβουλευτικά Κέντρα απευθύνθηκαν 4.909 γυναίκες, 286 γυναίκες φιλοξενήθηκαν στους Ξενώνες Φιλοξενίας, ενώ η Γραμμή SOS κατά της Βίας Γυναικών 15900 δέχθηκε 5.088 κλήσεις!

Περισσότερες πληροφορίες για την ενδοοικογενειακή βία και για τους τρόπους που μπορεί κάποιος να βοηθηθεί παρακολουθήστε το παρακάτω βίντεο της ελληνικής αστυνομίας: 

Πως όμως κάποιος φτάνει στο σημείο να ασκήσει βία;

Παρά το γεγονός πως ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα, ο άνθρωπος που καταφεύγει στη βία δεν έχει αναπτύξει τις δεξιότητες εκείνες που του επιτρέπουν τη δημιουργική εξωτερίκευση του θυμού, την ικανότητα συμβιβασμού και διαπραγμάτευσης, ικανότητες που συμβάλλουν στη διαμόρφωση ομαλών και αρμονικών σχέσεων.

Το κίνημα μη χρήσης βίας

Το 1906 ο Γκάντι διαγράφει τον όρο παθητική αντίσταση από το λεξιλόγιό του και χρησιμοποιεί τη λέξη “Satyagraha” η οποία προκύπτει από τη σύνθεση των σανσκριτικών λέξεων Satva (αλήθεια) και Agraha (σταθερότητα). Έτσι γεννιέται η φιλοσοφία της μη βίαιης αντίστασης.

Σκοπός της Satyagraha είναι να κάνει τον αντίπαλο να συνεργαστεί χωρίς να τον εξαναγκάσει. Έτσι ιδανικά πρέπει να καταλήξουν οι δύο πλευρές σε ένα δίκαιο αποτέλεσμα. Μάλιστα, ο Γκάντι απέρριπτε την ιδέα ότι η αδικία πρέπει να καταπολεμείται «με κάθε μέσο» τονίζοντας πως:  «Αν χρησιμοποιείται βία, αναγκαστικά, ενσωματώνεται μέσα σε αυτή και η αδικία». Τέλος θεωρούσε πωςη Satyagraha μπορούσε να εφαρμοστεί και σε πολιτικές διαμάχες αλλά και σε διαπροσωπικές  και αυτό θα έπρεπε να διδαχθεί σε όλους.

Η βία στον κόσμο σήμερα αυξάνεται και επεκτείνεται σε όλους τους τομείς, δημιουργώντας κλίμα φόβου, αβεβαιότητας, ασφυξίας και σκοτεινών εποχών. Δεν μιλάμε μόνο για τη βία του πολέμου και της εγκληματικότητας, αλλά και για την οικονομική, τη ρατσιστική, την θρησκευτική και ψυχολογική βία, την οικογενειακή και την έσω-προσωπική βία. Καμιά φορά ακούμε τη λέξη μη βία αλλά, επίσης λόγω της επιπολαιότητας της πληροφόρησης, δεν έχουμε μια συγκεκριμένη ιδέα του τι ακριβώς είναι η μη βία.

Η μη βία δεν είναι ειρηνισμός, ούτε ένας απλός τρόπος διαμαρτυρίας. Η μη βία δεν είναι η παθητική συμπεριφορά εκείνων που από φόβο αποφεύγουν τις αναμετρήσεις.

Η μη βία είναι φιλοσοφία ζωής και μεθοδολογία δράσης η οποία πάντα έχει εμπνεύσει ηθικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις και σήμερα είναι η μόνη λογική απάντηση στην ελικοειδή ανάπτυξη της βίας που μας περιβάλει.

Συχνά η μη βία ταυτίζεται με τον ειρηνισμό, αλλά στην πραγματικότητα το δεύτερο δεν είναι μέθοδος δράσης ούτε τρόπος ζωής, αλλά μια συνεχής καταγγελία ενάντια στον αγώνα εξοπλισμού των κρατών. Έτσι συνεπάγεται ότι η μη βία και η ενεργή μη βία αποτελούν μια προσωπική δέσμευση, ένας τρόπος ζωής, και μία μεθοδολογία για κοινωνική αλλαγή.

"Για αιώνες τώρα, οι άνθρωποι συζητούν για την Ειρήνη και τον Πόλεμο. Τώρα πια, δεν μπορούν μόνο να συζητούν. Δεν είναι πια μια επιλογή ανάμεσα στην Βία και τη Μη Βία, είναι η επιλογή ανάμεσα στη Μη Βία και τη Μη Ύπαρξη" Απόσπασμα από την τελευταία ομιλία του Martin Luther King, 1968.

Η αξία της Μη Βίας, ως φιλοσοφία και στάση ζωής, υποστηρίχθηκε από πολλές ιστορικές προσωπικότητες από την αρχαιότητα ακόμα, σε διαφορετικούς πολιτισμούς και χώρες. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις πιο σημαντικές από τον 19ο αι. μέχρι και σήμερα.

• Henry David Thoreau (1817-1862), Η.Π.Α.
• Leon Tolstoy (1828 – 1910), Ρωσία.
• Mohandas K Gandhi (1869 - 1948), Ινδία.
• Albert Einstain, (1879 – 1955), Γερμανία. Νόμπελ Φυσικής 1921
• Aldo Capitini (1899 – 1968), Ιταλία.
• Kwame Nkrumah (1909 – 1972), Γκάνα.
• Patrice Lumumba (1925 – 1961), Κονγκό.
• Martin Luther King (1929 – 1968), Η.Π.Α. Νόμπελ Ειρήνης 1964.
• Mario Rodrigues Cobos (1938 - ), Αργεντινή.
• Betty Williams (1943 - ) και Mairead Corrigan (1944 - ), Βόρειος Ιρλανδία. Νόμπελ Ειρήνης 1976
• Aung San Suu Kyi (1945 - ), Μπούρμα. Νόμπελ Ειρήνης 1991
• Shirin Ebadi (1947 - ), Ιράν. Νόμπελ Ειρήνης 2003
• Rigoberta Menchú (1959 - ), Γουατεμάλα. Νόμπελ Ειρήνης 1992

«Όταν απογοητεύομαι, θυμάμαι ότι καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας η αλήθεια και η αγάπη πάντοτε νικούσαν. Υπήρξαν τύραννοι και δολοφόνοι που για κάποιο διάστημα φαίνονταν ανίκητοι, αλλά στο τέλος, πάντοτε, όλοι γκρεμίζονται. Σκεφθείτε το· πάντοτε».

Μαχάτμα Γκάντι

Περισσότερες πληροφορίες για τον Μαχάτμα Γκάντι, μπορείτε να βρείτε κάνοντας κλικ εδώ.

Για να σας κινήσουμε ακόμα περισσότερο την περιέργεια σας για αυτήν την τεράστια μορφή του 20ου αιώνα, παραθέτουμε μερικά από τα αποφθέγματα του:

“Τα εφτά που δεν πρέπει να έχεις: Πλούτο χωρίς μόχθο, Γνώση χωρίς χαρακτήρα, Πολιτική χωρίς αρχές, Απόλαυση χωρίς συναίσθημα, Εμπόριο χωρίς ήθος, Επιστήμη χωρίς ανθρωπιά, Αγάπη χωρίς θυσία.”

“Πρέπει να ζούμε σαν να πρόκειται να πεθάνουμε αύριο και να μελετάμε σαν να πρόκειται να ζήσουμε για πάντα.”

“Όταν απογοητεύομαι, θυμάμαι ότι καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας η αλήθεια και η αγάπη πάντοτε νικούσαν. Υπήρξαν τύραννοι και δολοφόνοι που για κάποιο διάστημα φαίνονταν ανίκητοι, αλλά στο τέλος, πάντοτε, όλοι γκρεμίζονται. Σκεφθείτε το, πάντοτε.”

“Μ’ αρέσει ο Χριστός σας. Δεν μ’ αρέσουν οι χριστιανοί σας. Οι χριστιανοί σας είναι τόσο διαφορετικοί από τον Χριστό.”

“Είναι καλύτερα να στέκεσαι όρθιος με σπασμένο και μπανταρισμένο κεφάλι, από το να σέρνεσαι με την κοιλιά για να γλιτώσεις το κεφάλι σου.”

“Κανείς δεν μπορεί να με πληγώσει χωρίς τη συγκατάθεση μου.”

“Τη μέρα που η δύναμη της αγάπης θα υπερνικήσει την αγάπη της δύναμης, ο κόσμος θα γνωρίσει την ειρήνη.”

“Ένας δειλός είναι ανίκανος να δείξει αγάπη. Αυτό είναι προνόμιο των γενναίων.”

“Ο ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να είναι ελεύθερος και στο κλουβί της φυλακής του.”

“Η ικανότητα να συγχωρείς είναι προσόν του δυνατού. Οι αδύναμοι ποτέ δεν συγχωρούν.”

“Το μόνο αποτέλεσμα που θα έχει το «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» είναι ότι θα καταλήξει να κάνει όλον τον κόσμο τυφλό.”

“Ευτυχία είναι όταν αυτά που σκέφτεσαι, αυτά που λες και αυτά που κάνεις, βρίσκονται σε αρμονία.”

“Η ελευθερία δεν αξίζει τίποτα αν δεν συμπεριλαμβάνει την ελευθερία να κάνεις λάθη.”

“Ένας άνθρωπος είναι το σύνολο των πράξεων του. Τι έχει κάνει, τι μπορεί να κάνει. Τίποτε άλλο.”

“Να χάνεις την υπομονή σου σημαίνει να χάνεις τη μάχη.”

“Αυτοί που λένε πως η θρησκεία δεν έχει σχέση με την πολιτική, δεν ξέρουν τι είναι η θρησκεία.”

“Ο φόβος έχει κάποια χρησιμότητα, η δειλία όμως δεν έχει καμία.”

“Σχεδόν ό,τι κάνεις είναι ασήμαντο, αλλά είναι σημαντικό να το κάνεις.”

“Ένα λάθος δεν γίνεται αλήθεια επειδή είναι ευρέως διαδεδομένο, ούτε η αλήθεια γίνεται λάθος επειδή δεν τη βλέπει κανείς.”

“Η χρήση βίας μπορεί να φαίνεται καμιά φορά ότι κάνει καλό, το καλό αυτό όμως είναι προσωρινό, ενώ το κακό που προξενεί είναι μόνιμο.”

“Η χειρότερη μορφή βίας είναι η φτώχεια.”