Το χρονικό της απελευθέρωσης της πόλης μας από τους Τούρκους

Α Βαλκανικός Πόλεμος (Οκτώβριος 1912-Μάιος 1913)  Η ένοπλη σύρραξη ξεκίνησε όταν οι Βαλκάνιοι σύμμαχοι  (Σερβία, Βουλγαρία,Ελλάδα και  Μαυροβούνιο)  απαίτησαν από τον σουλτάνο να σέβεται τα δικαιώματα των χριστιανικών εθνοτήτων που ζούσαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία και να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις προς όφελός τους (αρχές Οκτωβρίου 1912). Η απροθυμία του σουλτάνου να συζητήσει τέτοιου είδους ζητήματα στάθηκε η αφορμή του πολέμου. Αμέσως ξεκίνησε η σύγκρουση, που ονομάστηκε Α´ Βαλκανικός Πόλεμος. Ο ελληνικός στρατός, με αρχιστράτηγο τον διάδοχο Κωνσταντίνο, προέλασε στη Μακεδονία καταλαμβάνοντας πολλές περιοχές. Τα σερβικά στρατεύματα κατέλαβαν τα Σκόπια και το Μοναστήρι και προωθήθηκαν μέχρι το Δυρράχιο της (σημερινής) Αλβανίας. Παράλληλα, βουλγαρικές δυνάμεις έφτασαν σε μικρή απόσταση από την Κωνσταντινούπολη και αφού κατέλαβαν τη Δ. Θράκη και την Α. Μακεδονία,κατευθύνονταν στη Θεσσαλονίκη. Μπροστά στο σοβαρό ενδεχόμενο να καταληφθεί η Θεσσαλονίκη από βουλγαρικές δυνάμεις, πράγμα που θα δημιουργούσε εξαιρετικά αρνητικά δεδομένα για την Ελλάδα, ο Βενιζέλος διέταξε τον διάδοχο Κωνσταντίνο να κινηθεί ταχύτατα προς τη Θεσσαλονίκη.

Οι Έλληνες δίνουν μάχη με τον χρόνο για να προλάβουν τους Βούλγαρους, που κατευθύνονται κι αυτοί προς τη Θεσσαλονίκη. Οι ελληνικές δυνάμεις έχουν καταφέρει να ξεπεράσουν πολλά προβλήματα. Φτάνοντας όμως λίγο έξω από την πόλη, ένα φυσικό εμπόδιο τους κόβει το δρόμο. Ο αγριεμένος Αξιός ποταμός. Οι Τούρκοι μετά την ήττα τους στην καθοριστική μάχη των Γιαννιτσών , τη σημαντικότερη ίσως του Α’ Βαλκανικού Πολέμου για την Ελλάδα, στις 19 και 20 Οκτωβρίου του 1912, συμπτήχθηκε και κατέστρεψε τις γέφυρες τους Αξιού. Μία οδική ξύλινη και δύο σιδηροδρομικές. Εντωμεταξύ τα νερά του ποταμού είχαν διογκωθεί λόγω των συνεχών βροχοπτώσεων. Η 22α Οκτωβρίου έχει ιδιαίτερη σημασία για την περιοχή, καθώς εκείνη τη νύχτα του 1912 οι κάτοικοι της Χαλάστρας βοήθησαν με αυτοθυσία να στηθούν γέφυρες στον Αξιό για να περάσει ο ελληνικός στρατός και να απελευθερώσει τη Θεσσαλονίκη.  Μπροστά σε ένα, φαινομενικά άλυτο πρόβλημα, τη λύση έδωσε η αυταπάρνηση των κατοίκων του χωριού Χαλάστρα. Κάτω από την καταρρακτώδη βροχή, που συνέχιζε ασταμάτητα, οι κάτοικοι με αυτοθυσία έπιασαν δουλειά. Ξήλωσαν από τα σπίτια τους τις πόρτες και τα παράθυρα για να φτιάξουν γέφυρα. Γκρέμισαν τους φράχτες των σπιτιών τους για να χρησιμοποιήσουν τα ξύλα.  Διέλυσαν τα έπιπλά τους για να πατήσουν οι Έλληνες στρατιώτες. Κάποιοι έδωσαν ακόμα και τις βάρκες τους για να βοηθήσουν, που εκείνη την εποχή ήταν μια μικρή περιουσία. Άνοιξαν τις αποθήκες τους και πήραν οποιοδήποτε αντικείμενο θα μπορούσε να βοηθήσει στην ολοκλήρωση της αυτοσχέδιας κατασκευής. Με την συνεισφορά των κατοίκων της Χαλάστρας γεφυρώθηκε ο ποταμός. Η προσφορά της περιοχής ήταν τεράστια και στον Μακεδονικό Αγώνα που προηγήθηκε. 

Ο Οθωμανός αξιωματούχος που υπερασπιζόταν την πόλη ο Χασάν Ταξίν Πασάς, δέχθηκε  τους όρους του Κωνσταντίνου και στις 11 το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου, ανήμερα της εορτής του Αγίου Δημητρίου, οι πληρεξούσιοι αξιωματικοί Ιωάννης Μεταξάς (ο κατοπινός δικτάτωρ και ο άνθρωπος του «ΟΧΙ») και Βίκτωρ Δούσμανης μεταβαίνουν στο Διοικητήριο της Θεσσαλονίκης και υπογράφουν τα σχετικά πρωτόκολλα παράδοσης της πόλης στον ελληνικό στρατό.

Σύμφωνα με το πρωτόκολλο, παραδίνονταν ως αιχμάλωτοι 25.000 τούρκοι στρατιώτες και 1.000 αξιωματικοί. Στην κατοχή του ελληνικού στρατού περιέρχονταν όλος ο βαρύς και ελαφρύς οπλισμός του σχηματισμού (70 πυροβόλα, 30 πολυβόλα, 70.000 τυφέκια και πυρομαχικά). Το πρωί της 27ης Οκτωβρίου εισήλθαν στη Θεσσαλονίκη δύο τάγματα ευζώνων και ύψωσαν την ελληνική σημαία στο Διοικητήριο, ενώ οι υπόλοιπες ελληνικές δυνάμεις άρχισαν να λαμβάνουν θέσεις στα υψώματα γύρω από την πόλη.

Στις 11 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1912 ο Κωνσταντίνος εισήλθε με το επιτελείο του στη Θεσσαλονίκη και το μεσημέρι έγινε πανηγυρική δοξολογία στο ναό του Αγίου Μηνά. Στις 29 Οκτωβρίου ήταν η σειρά του βασιλιά Γεωργίου Α' να εισέλθει στην πόλη και να επισημοποιήσει την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης

Βιβλιογραφία -Δικτυογραφία

1. Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία Γ Γυμνασίου Ε. Λούβη-Δ. Ξιφαράς
2. https://www.mixanitouxronou.gr/
3. https://www.facebook.com/Φίλοι-Μουσείου-Βαλκανικών-Πολέμων-Τοψιν
4. https://www.sansimera.gr/articles/328