Παγκόσμια Ημέρα Φιλοσοφίας, 18 Νοεμβρίου 2021

Κάθε χρόνο, την τρίτη Πέμπτη του Νοεμβρίου (18 Νοεμβρίου) έχει καθιερωθεί να γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Φιλοσοφίας, με πρωτοβουλία της UNESCO.

Η Παγκόσμια Ημέρα Φιλοσοφίας καθιερώθηκε επίσημα από την UNESCO το 2002. Η Γενική Συνέλευση της UNESCO τόνισε τη σημασία της Φιλοσοφίας, ιδιαίτερα για τους νέους ανθρώπους, ως ένα δρόμο “για την ανάπτυξη της κριτικής και ανεξάρτητης σκέψης με γνώμονα την καλύτερη κατανόηση του κόσμου και την προώθηση της ανεκτικότητας και της ειρήνης“.

Με την καθιέρωση της Παγκόσμιας Ημέρας Φιλοσοφίας, επιδιώκεται η θεσμοθέτηση της φιλοσοφίας και η αναγνώρισή της όσον αφορά στην καλλιέργεια του ατόμου, προκειμένου να προωθηθεί περαιτέρω η διδασκαλία της σε παγκόσμια επίπεδο.

Πρόκειται για την επιστήμη, που ασχολείται με ερωτήματα, προβλήματα ή απορίες που μπορούμε να αποκαλέσουμε οριακά, θεμελιώδη, ή έσχατα, όπως αυτά της ύπαρξης, γνώσης, αξίας, αιτίας, γλώσσας και του νου. Ξεχωρίζει από άλλους τρόπους αντιμετώπισης των παραπάνω προβλημάτων, από την κριτική και γενικώς συστηματική προσέγγιση των θεμάτων και την οικοδόμησή της πάνω σε λογικές εξηγήσεις.

Ετυμολογικά, η λέξη “φιλοσοφία” προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό φιλείν (αγαπώ) και τη λέξη σοφία, δηλαδή αγάπη για τη σοφία. Τον όρο εισήγαγε ο μεγάλος προσωκρατικός φιλόσοφος και μαθηματικός, Πυθαγόρας.

Η φιλοσοφία δεν αρκείται στην ανάλυση της πραγματικότητας του εμπειρικού κόσμου, αλλά διατυπώνει προτάσεις για την αλλαγή του. Δηλαδή, ένας φιλόσοφος δεν αρκείται στο να διατυπώσει πώς έχουν τα πράγματα, αλλά προχωρά και σε συγκεκριμένες προτάσεις για το πώς θα μπορούσαν να είναι. Μάλιστα, οι εκάστοτε φιλόσοφοι, σύμφωνα με το εννοιολογικό περιεχόμενο που προσάπτουν στη φιλοσοφία, δημιουργούν και το ανάλογο φιλοσοφικό ρεύμα.

Η φιλοσοφία δεν είναι κάτι το έξω πραγματικό. Δεν είναι κάτι το άπιαστο και όπως πολλοί θα έλεγαν, για τους "λίγους". Η φιλοσόφια είναι τρόπος ζωής ο όποιος υπήρχε  πάντοτε  και παντού. Κάθε άτομο έχει την δυνατότητα να φιλοσοφήσει και να κατανοήσει το τι πραγματικά σημάνει φιλοσοφία. Είναι η ικανότητα του να στοχάζεσαι,να σκέφτεσαι,να αμφιβάλλεις,να υπάρχεις, να θέλεις να βρεις απαντήσεις σε ερωτήματα που βασανίζουν το υποσυνείδητο σου, όπως το τι είναι η ζωή και ο θάνατος , τι πραγματικά υπάρχει και τι όχι, υπάρχει ζωή μετά τον θάνατον, και άλλα πολλά.

Η έννοια της φιλοσοφίας ίσως έχει χάσει την αξία της την σήμερον ημέρα λόγω της οικονομικής κρίσης, της αποξένωσης του άνθρωπου από τα πολιτισμικά στοιχεία της χώρας του ,την ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας,της παγκοσμιοποίηση και άλλα πολλά με αποτέλεσμα, κάνεις να μην τιμά όπως θα έπρεπε την φιλοσοφία. Οι πρόγονοι μας αγωνίστηκαν για την εδραίωση της δημοκρατίας.

Ο Πλάτωνας μίλησε για μια ιδανική πολιτεία , Ο Αριστοτέλης για ιδανικά πολιτεύματα, για ένα ιδανικό εκπαιδευτικό σύστημα και ο Σωκράτης ήπιε το κώνειο μόνο και μόνο επειδή ήταν πιστός έως την τελευταία στιγμή σε αυτά που δίδαξε. Εκείνοι πάλεψαν με κοινωνίες οι οποίες ήταν κατά αυτών των προοδευτικών αξιών και υποτιμηθηκάν για τις ιδέες τους,όμως,όπως αποδείχτηκε με το πέρασμα τον αιώνων όλες αυτές οι φιλοσοφικές θεωρίες,όχι μόνο έγιναν αποδέκτες από όλον τον κόσμο, αλλά διδάσκονται και σε όλο τον κόσμο, γενιές και γενιές μεγάλωσαν και μεγαλώνουν μαθαίνοντας φιλοσοφία την οποία οι δικοί μας πρόγονοι πρωτοδίδαξαν.

Είναι λοιπόν χρέος μας ως άτομα, ως πολίτες αυτής της χώρας, ως απόγονοι εκείνων των σπουδαίων προσωπικοτητων και ως λαός να τιμάμε την κληρονομιά που μας άφησαν να φυλάμε γιατί αυτή είναι το δώρο μας προς την επόμενη γενιά και είναι αυτή που με την οποία μπορούμε να προοδεύσουμε σαν κοινωνία. Ακολουθώντας πολλά από αυτά τα ιδανικά και φιλοσοφόντας το καθετί, θα αποκτήσουμε μια πιο σταθερή συνείδηση και θα μπορέσουμε να καταλάβουμε και να ξεπεράσουμε κάθε εμπόδιο στην ζωή μας..

Σκοπός κάθε ανθρώπου είναι να φτάσει στην τελειώση του και να γίνει ο καλύτερος εαυτός του, όπως έλεγε και ο Αριστοτέλης, και να αποκτήσει το υπέρτατο αγαθό, που όπως έλεγε ο Πλάτωνας είναι η γνώση... Βάζω την φιλοσοφία στην ζωή μου γιατί cogito ergo sum,σκέφτομαι άρα υπάρχω.

Η φιλοσοφία διαιρείται στους ως εξής κλάδους:

–Ηθική ονομάζεται ο τομέας της Φιλοσοφίας που διερευνά ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να ζει ο άνθρωπος, ενώ δευτερευόντως, διερευνά το κατά πόσον μια τέτοια ερώτηση μπορεί πράγματι να απαντηθεί. Οι κύριοι κλάδοι της Ηθικής Φιλοσοφίας είναι η Μετα-ηθική, η Φορμαλιστική Ηθική και η Εφαρμοσμένη Ηθική.
–Αισθητική ονομάζεται ο τομέας που ασχολείται με τη μελέτη και αντίληψη της ομορφιάς, της Τέχνης, της αναψυχής, θεμάτων γούστου και αισθημάτων, γενικώς με τον ορισμό του ωραίου, του αρμονικού και των αντιστρόφων τους.
–Γνωσιολογία ονομάζεται ο κλάδος που διερευνά τα όρια, την προέλευση και την ποιότητα της ανθρώπινης γνώσης.
–Μεταφυσική ονομάζεται ο τομέας που ασχολείται με το επέκεινα, με εκείνο που η εμπειρία δεν μας αποκαλύπτει. (Δεν πρέπει να συγχέεται με εξωεπιστημονικούς κλάδους όπως η Παραφυσική). Μελετά τη φύση της πραγματικότητας, περιλαμβάνοντας τη σχέση μεταξύ νου και σώματος, ουσίας, γεγονότος και αιτίας. -Παραδοσιακοί κλάδοι της είναι η Κοσμολογία και η Οντολογία.
–Επιστημολογία ονομάζεται ο τομέας που ασχολείται με τη φύση και το σκοπό της γνώσης, καθώς και αν η γνώση είναι δυνατή. Μεταξύ των κεντρικών προβληματισμών της είναι οι φιλοσοφικές προκλήσεις που θέτει ο –Σκεπτικισμός και οι σχέσεις μεταξύ αλήθειας, πίστης και αιτιολόγησης.
–Πολιτική Φιλοσοφία είναι η μελέτη των θεσμών διακυβέρνησης και των σχέσεων ατόμων (ή οικογενειών και φατριών) με κοινότητες, όπως το κράτος. Περιλαμβάνει ερωτήματα για τη δικαιοσύνη, το νόμο, την περιουσία, καθώς και τα δικαιώματα και υποχρεώσεις των πολιτών. Η Πολιτική Φιλοσοφία και η Ηθική αποτελούν παραδοσιακά αλληλένδετους τομείς, καθώς και οι δύο περιστρέφονται γύρω από το ερώτημα τού τι είναι καλό και πώς πρέπει να διαβιούν οι άνθρωποι με σκοπό τη συνεχή προαγωγή των ανθρώπινων κοινωνιών.
–Λογική είναι η μελέτη των έγκυρων διαλεκτικών φορμών. Ξεκινώντας στα τέλη του 19ου αιώνα, μαθηματικοί όπως ο Γκότλομπ Φρέγκε εστίασαν στη μαθηματική προσέγγιση της Λογικής, η οποία σήμερα χωρίζεται σε δύο ευρείς κλάδους: τη Μαθηματική Λογική και τη λεγόμενη Φιλοσοφική Λογική.
–Φιλοσοφία της γλώσσας είναι αυτή που ερευνά θέματα της φύσης, καταγωγής και χρήσης της γλώσσας
-Φιλοσοφία της Θρησκείας είναι ο κλάδος της Φιλοσοφίας που ασχολείται με τη μελέτη προβλημάτων της θρησκείας.

Όλοι οι παραπάνω κλάδοι διαιρούνται σε αρκετές υπο-ενότητες.

Δεν θα μπορούσαμε να μην αναφέρουμε φυσικά, τους 7 σοφούς της αρχαιότητας, που που διέπρεψαν ως νομοθέτες, άρχοντες ή πολιτικοι.

Οι 7 σοφοί της αρχαιότητας είναι οι εξής: Θαλής ο Μιλήσιος, Σόλων ο Αθηναίος , Χίλων ο Λακεδαιμόνιος, Πιττακός ο Μυτιληναίος, Βίας ο Πριηνεύς, Κλεόβουλος ο Λίνδιος, και Περίανδρος ο Κορίνθιος.

Οι Επτά Σοφοί οι οποίοι έζησαν και χάρισαν τις γνώσεις τους κατά τον 6ο και τον 7ο αιώνα π.Χ., σύμφωνα με ιστορικούς, αποτελούν ορόσημο στην ιστορία της αρχαίας Ελλάδας και θεωρούνται θεμελιωτές της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας.

Και αφού φτάσατε να διαβάζετε μέχρι εδώ, ας δούμε και τις απόψεις πέντε πολύ γνωστών φιλοσόφων για την ευτυχία.

Το ζήτημα της ευτυχίας έχει απασχολήσει τους φιλοσόφους από τα αρχαία χρόνια. Έτσι υπάρχουν πολλοί ορισμοί από σημαντικούς ανθρώπους που έθεσαν στόχο της ζωής τους να ανακαλύψουν το «μυστικό» που θα μας οδηγήσει σε αυτήν. Ας δούμε μερικούς από αυτούς που ίσως μας βοηθήσουν να αναπροσδιορίσουμε τη σκέψη μας και να αναθεωρήσουμε τον τρόπο ζωής μας.

Σωκράτης

«Το μυστικό της ευτυχίας, βλέπετε, δεν βρίσκεται στο να αναζητάτε περισσότερα, αλλά στο να διαμορφώσετε τη δεξιότητα του να απολαμβάνετε τα λιγότερα». Για τον Σωκράτη, η ευτυχία δεν ήταν θέμα εξωτερικών παραγόντων, αλλά μία σοβαρά προσωπική και εσωτερική διαδικασία. Υποστηρίζει λοιπόν ότι με το να τιθασεύουμε την επιθυμία για ολοένα και περισσότερα αγαθά και ανάγκες -πραγματικές και μη- μαθαίνουμε να εκτιμάμε τις απλές και αληθινές χαρές της ζωής. Και τι πιο απλό και απτό από αυτό;

Σενέκας

«Οι μεγαλύτερες ευλογίες της ανθρωπότητας βρίσκονται μέσα μας. Ο σοφός άνθρωπος είναι ικανοποιημένος με όσα έχει, όσα κι αν είναι αυτά, χωρίς να προσεύχεται για όσα δεν έχει». Ο Σενέκας ανήκε στους στωικούς φιλοσόφους. Σύμφωνα με αυτούς, καθήκον του ανθρώπου είναι να θέσει τον εαυτό του σε αρμονία με το Σύμπαν, που, ως λογικό και αγαθό, τού μεταφέρει τις ιδιότητές του. Με το να βλάπτει κανείς τους άλλους για το υποτιθέμενο ατομικό του συμφέρον, υπονομεύει κατ’ ουσία την ίδια του την φύση. Ο Σενέκας, με ρήσεις σαν και την παραπάνω εδραίωσε αυτό που στη σύγχρονη ψυχολογία γνωρίζουμε ως κέντρο ελέγχου των επιθυμιών μας.  Για τους οπαδούς της θεωρίας του αυτό το κέντρο ζει για πάντα και καθοδηγεί με ασφάλεια και σοφία τις κινήσεις τους σαν εμπνευσμένη εξωγενής δύναμη.

Λάο Τσε

«Αν νιώθεις θλιμμένος ζεις στο παρελθόν. Αν είσαι αγχωμένος, ζεις στο μέλλον. Αν είσαι γαλήνιος, ζεις στο παρόν». Μία από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες της κινεζικής φιλοσοφίας, εδραιωτής της έννοιας του «Τάο». Ο Λαό Τσε ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ.  διαμήνυε το πάντα επίκαιρο μότο: ζήστε τη στιγμή. Η σύγχρονη ψυχολογία υιοθετώντας την άποψη του υποστηρίζει ότι οι πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι είναι οι αφοσιωμένοι σ’ αυτό που κάνουν, τη στιγμή που το κάνουν.

Κομφούκιος

«Όσο περισσότερο διαλογίζεται ο άνθρωπος πάνω το καλό, τόσο καλύτερος θα γίνεται ο κόσμος του και ο κόσμος όλος». Αυτό διακηρύσσει ο φιλόσοφος που ενέπνευσε το κίνημα της θετικής σκέψης και της συμπεριφορικής ψυχολογίας, που παρακίνησε την ανθρωπότητα να αναζητήσει τη βαθύτερη σύνδεση αισθημάτων, σκέψεων και συμπεριφορών. Κατά το κομφουκιανό θεώρημα η ευτυχία δεν είναι παρά μία προφητεία που ο καθένας εκπληρώνει για τον εαυτό του, ανακαλύπτοντας τα βαθύτερα ιδανικά που τρέφουν την ύπαρξη του.

Φρίντριχ Νίτσε

«Ευτυχία είναι η αίσθηση ότι η δύναμη αυξάνεται – ότι μία αντίσταση εξουδετερώνεται». Η προσέγγιση του μηδενιστή Νίτσε είναι ενδιαφέρουσα και ρηξικέλευθη. Κατά τον Νίτσε, η ευτυχία κρύβεται στον έλεγχο που μπορεί κάποιος να ασκεί στο περιβάλλον του και στον εαυτό του. Αυτό το αίσθημα ότι κάποιος έχει τον έλεγχο των εμπειριών του, εγγυάται ευτυχισμένη ζωή -τουλάχιστον σύμφωνα με τον φιλόσοφο.

Διαβάστε και παλιότερα άρθρα μας κάνοντας κλικ εδώ και εδώ