Εξ αποστάσεως εκπαίδευση, Ν. Γλώσσα

Θεωρία

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20Nea/klisi_epitheto.htm

Ασκήσεις

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20Nea/epitheto-katalixis2.htm

http://users.sch.gr/ipap/NEGlossa/Ask-ep/dikatalikta-polys-1.htm

 ‌ http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/askisis%20nea/se_on.htm

‌ http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/askisis%20nea/polloi2.htm

Επανάληπτικό υλικό 3 

ΡΗΜΑ

1. Εκφράζει μια ενέργεια ή μια κατάσταση
2. Είναι το βασικό στοιχείο της πρότασης
3. Έχει δύο αριθμούς: ενικό και πληθυντικό
4. Το ρήμα δεν έχει πτώσεις αλλά πρόσωπα: πρώτο, δεύτερο και τρίτο πρόσωπο σε κάθε αριθμό
5. Το κάθε ρήμα αποτελείται από: το θέμα και την κατάληξη π.χ. αγαπ-άς, γράφ-ετε
6. Με βάση τις καταλήξεις χωρίζουμε τα ρήματα σε δύο συζυγίες:

Συζυγίες

α΄συζυγία (ρήματα που έχουν κατάληξη –ω)              β΄συζυγία (ρήματα πουν έχουν κατάληξη–ώ)

Τα ρήματα της β΄συζυγίας διακρίνονται σε:                   Α΄ τάξη (όσα κλίνονται όπως το αγαπώ, αγαπάς, αγαπά) 

 Β΄ τάξη (όσα κλίνονται όπως το αδικώ, αδικείς, αδικεί)

1. Με βάση πάλι την κατάληξη τα ρήματα χωρίζονται σε      Φωνές                       ενεργητική (ρήματα σε –ω και –ώ)

              παθητική (ρήματα σε –μαι)

1. Το ρήμα έχει οκτώ χρόνους: Ενεστώτας, Παρατατικός, Μέλλοντας Εξακολουθητικός, Μέλλοντας Συνοπτικός, Αόριστος, Παρακείμενος, Υπερσυντέλικος, Μέλλοντας Συντελεσμένος
2. Ανάλογα με τη χρονική βαθμίδα οι χρόνοι μπορούν να χωριστούν σε ομάδες ως εξής:

Παρελθόν (Παρατ., Αόριστος, Υπερσυντέλικο          Παρόν (Ενεστώτας, Παρακείμενος)              

Μέλλον (Μέλ. Συνοπ., Μέλ. Εξακολ., Μέλ. Συντελ.)

1. Ως προς το ποιόν της ενέργειας που δηλώνει το ρήμα διακρίνουμε τις εξής κατηγορίες:

   Εξακολουθητικό (Ενεστ., Παρατ., Μέλ. Εξακολ.)     Συνοπτικό (Αόριστος, Μέλλοντας Συνοπτικός        Συντελεσμένο (Παρακ., Υπερ., Συντελ. Μέλλοντας)

1. Ως προς τη σημασία του ρήματος διακρίνουμε τις παρακάτω   διαθέσεις      Ενεργητική (Το υποκείμενο ενεργεί)

             π.χ. Ο Νίκος τρέχει

            Παθητική (Το υποκείμενο παθαίνει κάτι )

                π.χ. Το τζάμι έσπασε από την πέτρα                         Μέση (Το Υποκ. ενεργεί και η ενέργεια          επιστρέφει στο ίδιο)

              π.χ. Η Ελένη χτενίζεται

                 Ουδέτερη (Το Υποκ. βρίσκεται απλώς σε μια κατάσταση)

                  π.χ. Ο παππούς κάθεται στην καρέκλα

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να βρεις σε ποια φωνή ανήκουν τα ρήματα του κειμένου.

Από τις αρχές της 3ης χιλιετίας π.Χ. ο πληθυσμός στην Κρήτη βαθμιαία αυξάνεται ________,  η γεωργία και η κτηνοτροφία γίνονται ________πιο συστηματικές  και οι κάτοικοι οργανώνονται ________σε μικρούς οικισμούς. Οι Μινωίτες έχουν ________επαφή με άλλες περιοχές του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, με τις οποίες εμπορεύονται ________διάφορα προϊόντα. Εξάγουν ________λάδι, κρασί, ξυλεία, λίθινα αγγεία, ίσως υφάσματα και δέρματα. Εισάγουν ________μέταλλα ή άλλες πρώτες ύλες για την κατασκευή όπλων, εργαλείων και καλλιτεχνημάτων.  Έτσι, μερικοί οικισμοί αποκτούν ________σιγά σιγά μεγαλύτερη έκταση και πλούτο από τους άλλους.  Αυτή η εξέλιξη οδηγεί ________, γύρω στο 2000 π.Χ., στη μεγαλύτερη αλλαγή στην ιστορία του μινωικού πολιτισμού με την εμφάνιση των πρώτων ανακτόρων. Γύρω τους αναπτύσσονται ________μεγάλοι οικισμοί που μπορούν να χαρακτηριστούν πόλεις.

                                                                        Πηγή: Βιβλίο Ιστορίας Α' Γυμνασίου.

1. Να βρεις σε ποια συζυγία ανήκουν τα ρήματα του κειμένου.

Τώρα ο κινηματόγραφος άρχισε να γεμίζει. ________  Άντρες, γυναίκες και παιδιά όρμαγαν ________  βιαστικοί και έτρεχαν ________  ποιος να κάτσει ________  στην καρέκλα που διάλεξε ________  και φώναζε ________  και τους δικούς του να κάτσουν δίπλα, ο πασατεμπάς διαλαλούσε ________  τον πασατέμπο του: «Εδώ ο ζεστός κι ο φρέσκος», ο κύριος τελώνης φώναξε ________  «Δυο τσιτσιμπίρες, παρακαλώ» ________, γινόταν οχλοβοή κι από το γραμμόφωνο ακουγόταν ________  δυνατά το τραγούδι....

Πηγή: Ντίνος Δημόπουλος, O Σαρλό και το αθάνατο νερό (διασκευή)

1. Να βρεις σε ποια χρονική βαθμίδα ανήκουν τα παρακάτω ρήματα
   (παρόν, παρελθόν, μέλλον)

1. Να βρεις το ποιόν ενέργειας των παρακάτω ρημάτων
   (εξακολουθητικό, συνοπτικό-στιγμιαίο, συντελεσμένο)

1ο επαναληπτικό 

ΕΙΔΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

1. Είδη προτάσεων ως προς τα συστατικά τους                                                                                                                                                                                                           

Απλή: έχει μόνο τους βασικούς όρους της πρότασης (Ρήμα, Υποκείμενο, Αντικείμενο ή Κατηγορούμενο)   

Ελλειπτική:   λείπει κάποιος  από τους βασικούς όρους της πρότασης

Επαυξημένη:  εκτός από τους βασικούς όρους έχει και επιπλέον στοιχεία (Προσδιορισμούς)   

 2.  Είδη προτάσεων ως προς τη σημασία τους και τα σημεία στίξης                                                                                                                                      

Αποφαντική: με αυτή δίνουμε μια πληροφορία-βάζουμε τελεία

Ερωτηματική: με αυτή ζητούμε μια πληροφορία-βάζουμε ερωτηματικό

Προστακτική: με αυτή ζητούμε από κάποιον να κάνει κάτι ή τον παρακαλούμε για κάτι-βάζουμε τελεία ή θαυμαστικό

Επιφωνηματική: με αυτήν εκφράζουμε ένα έντονο συναίσθημα-βάζουμε θαυμαστικό  

3. Προτάσεις ως προς την ποιότητα

Καταφατική: η πρόταση που δεν έχει άρνηση

Αρνητική: η πρόταση που περιέχει άρνηση(δεν, μη) 

Άσκηση:

         Βρες το είδος των προτάσεων ως προς τη δομή ή τα συστατικά τους
(απλή, επαυξημένη, ελλειπτική)

(Κύκλωσε τη σωστή απάντηση)

1. Το κουδούνι χτύπησε.

α) απλή         β) επαυξημένη          γ) ελλειπτική

2. Οι μαθητές μπήκαν στην τάξη τους.

α) απλή         β) επαυξημένη          γ) ελλειπτική

3. Έρχεται η καθηγήτρια!

α) απλή         β) επαυξημένη          γ) ελλειπτική

4. Τα μαθήματα είναι δύσκολα;

α) απλή         β) επαυξημένη          γ) ελλειπτική

5. Κουράστηκα.

α) απλή         β) επαυξημένη          γ) ελλειπτική

6. Με έδιωξαν.

α) απλή         β) επαυξημένη          γ) ελλειπτική

7. Η καθηγήτρια της γυμναστικής είναι πολύ καλή.

α) απλή         β) επαυξημένη          γ) ελλειπτική

8. Η αυλή είναι μεγάλη.

α) απλή         β) επαυξημένη          γ) ελλειπτική

9. Η αυλή του σχολείου είναι μεγάλη.

α) απλή         β) επαυξημένη          γ) ελλειπτική

10. Είναι καλός άνθρωπος.

α) απλή         β) επαυξημένη          γ) ελλειπτική

Ασκηση

Βρες το είδος των προτάσεων ως προς τη σημασία τους

(Κύκλωσε τη σωστή απάντηση)

1. Πού έβαλες το κουστούμι μου;

α) Αποφαντική          β) Προσταγής – Επιθυμίας    

γ) Επιφωνηματική     

δ) Ερωτηματική

2. Ο καιρός σήμερα είναι καταπληκτικός!

α) Αποφαντική          β) Προσταγής – Επιθυμίας    

γ) Επιφωνηματική     

δ) Ερωτηματική

3. Ανακοινώθηκαν οι βάσεις για την εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο.

α) Αποφαντική          β) Προσταγής – Επιθυμίας    

γ) Επιφωνηματική     

δ) Ερωτηματική

4. Φύγε αμέσως από το σπίτι μου!

α) Αποφαντική          β) Προσταγής – Επιθυμίας     γ) Επιφωνηματική     

δ) Ερωτηματική

5. Θα ήθελα ένα τετράδιο και δύο μολύβια.

α) Αποφαντική          β) Προσταγής – Επιθυμίας   

  γ) Επιφωνηματική     

δ) Ερωτηματική

6. Πέρασε μια αυτοκινητάρα!

α) Αποφαντική          β) Προσταγής – Επιθυμίας     γ) Επιφωνηματική     

δ) Ερωτηματική

7. Το κατάστημα θα παραμείνει κλειστό ως τις 21 Αυγούστου.

α) Αποφαντική          β) Προσταγής – Επιθυμίας  

   γ) Επιφωνηματική     

δ) Ερωτηματική

8. Να κατεβείτε κάτω στην αυλή.

α) Αποφαντική          β) Προσταγής – Επιθυμίας    

γ) Επιφωνηματική     

δ) Ερωτηματική

9. Ποιανού είναι αυτό το βιβλίο;

α) Αποφαντική          β) Προσταγής – Επιθυμίας   

  γ) Επιφωνηματική     

δ) Ερωτηματική

10. Έλα μέσα γρήγορα.

α) Αποφαντική          β) Προσταγής – Επιθυμίας    

γ) Επιφωνηματική     

δ) Ερωτηματική

2ο επαναληπτικό 

Η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ

  Η παράγραφος δεν είναι παρά μια μικρογραφία του κειμένου, το οποίο απλά είναι ένα σύνολο παραγράφων. Όπως το κείμενο έχει πρόλογο, κύριο μέρος και επίλογο, έτσι και η παράγραφος έχει αντίστοιχα τη θεματική περίοδό της, τις λεπτομέρειες/σχόλια και την κατακλείδα της.                                         

1. Θεματική Περίοδος: Στη θεματική πρόταση ή περίοδο παρουσιάζουμε το νοηματικό κέντρο κάθε παραγράφου. Σε πολλές περιπτώσεις η θεματική περίοδος βρίσκεται στην αρχή της παραγράφου για να δηλώσει σαφώς το θέμα της.
2. Σχόλια/Λεπτομέρειες: Τα στοιχεία – σχόλια που αποτελούν την ανάπτυξη της παραγράφου έχουν ως στόχο να καλύψουν νοηματικά τη θεματική περίοδο και θεωρούνται το κύριο μέρος της παραγράφου. Εδώ ο συγγραφέας παρουσιάζει και αναλύει τις ιδέες του, τους προβληματισμούς και τις επισημάνσεις του. Πρόκειται για το μέρος εκείνο της παραγράφου στο οποίο θα πρέπει να εξασφαλιστεί η επάρκεια των στοιχείων, για να στηριχθεί νοηματικά και λογικά η θεματική της περίοδος.
3. Κατακλείδα:  Η περίοδος αυτή μπορεί να συνοψίζει το νόημα της παραγράφου ή να καταλήγει σε επισήμανση. Σημαντικός, επίσης, ρόλος της συγκεκριμένης περιόδου είναι να προετοιμάζει την ομαλή μετάβαση στην επόμενη παράγραφο. Υπάρχουν

περιπτώσεις που η περίοδος κατακλείδα παραλείπεται.

Συνοχή Παραγράφου

Συνδέουμε τις προτάσεις στο εσωτερικό της παραγράφου με κατάλληλες συνδετικές λέξεις που δηλώνουν:

Αντίθεση – εναντίωση (όμως, αλλά, ωστόσο, αντίθετα, εντούτοις, παρόλο που, αντίστροφα, από την άλλη πλευρά, σε αντίθετη περίπτωση, παρ’ όλα αυτά,  απεναντίας, ακόμη και αν, μολονότι)

Αιτιολόγηση (γιατί, εξαιτίας, επειδή, γι’ αυτό ένας ακόμη λόγος, αυτό είναι αποτέλεσμα)

Αποτέλεσμα (γι’ αυτό το λόγο, ως επακόλουθο, κατά συνέπεια)

Αναλογία (όπως, ως, όμοια, σαν)

Επεξήγηση (δηλαδή, ειδικότερα, με άλλα λόγια, συγκεκριμένα, για να γίνω πιο σαφής, σαφέστερα, αυτό σημαίνει, λόγου χάρη, για παράδειγμα, παραδείγματος χάρη)

Έμφαση (ιδιαίτερα, προπάντων, ειδικά, περισσότερο, πράγματι, κατεξοχήν, ξεχωριστά, βέβαια, μάλιστα, αναμφισβήτητα, ασφαλώς, οπωσδήποτε, είναι αξιοσημείωτο ότι, το σημαντικότερο από όλα, το κυριότερο, αξίζει να σημειωθεί, θα έπρεπε να τονιστεί ότι, ιδιαίτερα σημαντικό είναι)

Γενίκευση (γενικά, γενικότερα, τις περισσότερες φορές, ευρύτερα)

Συμπέρασμα (επομένως, συνεπώς, άρα, λοιπόν, κατά συνέπεια, συμπερασματικά,  ανακεφαλαιώνοντας, για αυτό λοιπόν, τελικά, συνοψίζοντας, για να συνοψίσουμε, ως συμπέρασμα)

Προσθήκη (επιπλέον, ακόμη, επίσης, έπειτα, εκτός από αυτό, συμπληρωματικά, έπειτα, εξάλλου, και, παράλληλα, αξίζει ακόμη να σημειώσουμε)

Ταξινόμηση – διαίρεση (αφ’ ενός… αφ’ ετέρου, από τη μια… από την άλλη)

Προϋπόθεση- όρο (αν, εκτός αν, εφόσον, σε περίπτωση που, με την προϋπόθεση, με το δεδομένο, με τον όρο)

Τοπική σχέση (εδώ, εκεί, κοντά, μέσα, έξω)

Χρονική σχέση (αρχικά, όταν, έπειτα, τότε, ύστερα, πριν, ενώ, καταρχάς, προηγουμένως, τώρα, συγχρόνως, ταυτόχρονα, στη συνέχεια, μετά, αργότερα, τελικά, τέλος)

Διάζευξη (ή − ή, είτε − είτε, ούτε − ούτε, μήτε − μήτε)

ΑΣΚΗΣΗ

Να βρείτε τα μέρη της παραγράφου και να υπογραμμίσετε τις διαρθρωτικές / μεταβατικές λέξεις που χρησιμοποιούνται μεταξύ των περιόδων. Τι σημασία έχουν αυτές;

Το ανάκτορο της Κνωσού, χτισμένο σε μια περίοπτη θέση, ξεχωρίζει για τη μεγαλοπρέπεια του. Είναι ένα συγκρότημα πολλών κτηρίων, έργο του μυθικού Δαίδαλου, και αυτό που μας παραξένεψε με την πρώτη ματιά ήταν τα ζωηρά χρώματα και η καλή κατάσταση μερικών κτισμάτων. Ο ξεναγός ωστόσο μας εξήγησε ότι αυτά τα κτίρια έχουν αναστηλωθεί και οι φθορές τους έχουν αποκατασταθεί. Στο χώρο δέσποζε βέβαια το πολυώροφο κεντρικό κτίσμα, αποκλειστικό ενδιαίτημα της βασιλικής οικογένειας. Υπήρχαν όμως και οι κατοικίες των αξιωματούχων, εργαστήρια, αίθουσες τελετών, η επίσημη αίθουσα με τον αλαβάστρινο θρόνο και δίπλα ακριβώς ιεροί χώροι, απόδειξη ότι ο βασιλιάς ήταν παράλληλα και αρχιερέας. Καθώς μας το έλεγε αυτό ο ξεναγός, δήλωσα ότι το ήξερα από την ιστορία και πρόσθεσα ότι η Κνωσός ήταν ταυτόχρονα διοικητικό, οικονομικό και θρησκευτικό κέντρο. Εκείνο, όμως που κέντρισε τη φαντασία μου ήταν τα ερείπια από τις αποθήκες και οι «πολυδαίδαλοι» διάδρομοί τους. Κάπου εδώ λοιπόν ζούσε ο Μινώταυρος, το μυθικό τέρας με τα κέρατα, και κάπου εδώ ξετύλιξε ο Θησέας το νήμα της Αριάδνης. Χρειάστηκαν δυο ώρες για να τελειώσει η πλούσια ξενάγηση.